Memleketçi edebiyat
Anadolucu yazın da diyebileceğimiz bu “memleketçi edebiyat”
Cumhuriyet’in ilk yıllarında da sürmüştür. Ayrıca dönemin büyük
ozanları Yahya Kemal, Ahmet Haşim aruzla yazmakta direnseler de utku
hecenindir. Ali Mümtaz Arolat, Necmettin Halil Onan, Ömer Bedrettin
Uşaklı, Ahmet Hamdi Tanpınar, Necip Fazıl Kısakürek, Cahit Sıtkı
Tarancı, Ahmet Muhip Dıranas gibi ozanlar, değişik şiir anlayışlarına
bağlanmakla birlikte heceyi sürdürürler. Bu ozanlardan yalnız Arolat’a,
Onan’ı, Uşaklı’yı Hececilerle birlikte “memleketçi edebiyat”ın süreği
sayabiliriz. Kemalettin Kamu da bu akım içinde ele alınabilir. Ama
Tanpınar, Dıranas, Kısakürek, Tarancı gibi ozanlar bir akım içinde
değil tek tek değerlendirilmelidirler. Necip Fazıl gizemciliğin,
Tanpınar Yahya Kemal’in, Dıranas ile Tarancı Baudelaire’in ve
simgecilerin etkisindedirler, ama kendilerine özgü bir şiiri
geliştirirler.
1930’lara gelirken yeni bir yazın çığırı açmak girişimiyle
karşılaşılır. Milli Edebiyatçıların sığlıklarına, gerçekçilikten uzak
memleketçiliklerine bir tepkidir bu. Yazın tarihimize Yedi Meşaleciler
adıyla geçen topluluk şu adlardan oluşmaktadır: Sabri Esat Siyavuşgil,
Ziya Osman Saba, Yaşar Nabi Nayır, Muammer Lütfi, Vasfi Mahir Kocatürk,
Cevdet Kudret, Kenan Hulusi Koray. Ortak bir kitap çıkararak (Yedi
Meşale, 1928) Hececilerin elinde tıkanan Türk şiirini yeni ufuklara
açmaktır amaçları: “Yazılarımızı müşterek neşretmemizin sebebi,
memleketimizde son edebi cereyanları gösterecek toplu bir eser vücuda
getirmek arzusudur (…). Yazılarımızda ne dünün mızmız ve soluk
hislerini, ne son zamanların renksiz ve dar Ayşe, Fatma terennümünü
bulacaksınız. Biz her şeyden evvel duygularımızı başkalarının manevi
yardımına muhtaç kalmadan ifade etmeye çalıştık.” (Yedi Meşale’nin
önsözünden).
Ama tıpkı, Edebiyat-ı Cedide’ye karşı çıkıp Edebiyat-ı Cedide’nin
kanatları altına sığınan Fecr-i Aticiler gibi, Yedi Meşaleciler de
Yusuf Ziya Ortaç’ın Meşale dergisine sığınırlar. “Canlılık, samimiyet
ve daima yenilik” sözcükleriyle özetledikleri girişimleri, temelde bu
üç ilkeden de yoksundur. Bir kez, biçimde bir yenilik getirmez, hese
ölçüsünden yola çıkarlar. Özde ise Verlaine, Mallarme, özellikle de
Baudelaire gibi Fransız ozanlarını örnek alırlar. Yeni bir dünya
görüşüne dayandıklarını söylemek de olanaksızdır. Kendi kuşağını
“müstakbel abidenin malzemesini hazırlamış rençberler” olarak gören ve
gençlerin “ellerindeki hazır malzeme ile yeni şaheserler
yaratacaklarına” inanan Yusuf Ziya Ortaç da onlardan umudu kesip Meşale
dergisi kapanınca (1 Temmuz 1928 - 15 Ekim 1928) topluluk dağılır.
Kenan Hulusi Koray zaten “menşure”cidir, Muammer Lütfi yazından
uzaklaşır, ötekilerse değişik yazın alanlarına kayarlar. Yalnız Ziya
Osman Saba şiirde direnir. Yedi Meşaleci olarak değil, kuşkusuz.
Nerden
Lakap
Paz Kas. 01, 2009 7:37 pm
