Süt ( Milk ) Verimini Etkileyen Faktörler

SÜT VERİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Az süt veren inek sahibi az kazançlıdır. Çok süt veren inek sahibi
çok kazançlıdır. Süt verimi çeşitli nedenlere bağlı olarak az veya çok
olur.
Hangi hayvan çok süt verir? En fazla süt ne zaman alınır? Bu soruların
cevapları zor değil. Bu bölümde süt verimini etkileyen faktörleri
anlatıyoruz.

1. IRK

Irk, bir inekten alınacak süt miktarını belirleyen en önemli
faktörlerdendir. Bazı ırkların süt verimleri çok yüksektir. Örneğin bir
Yerli Kara inekten en iyi şartlarda bile bir Holştayn ırkının
seviyesinde süt alınamaz.
Holştayn ineklerin ortalama yıllık süt verimi 4000 - 7000 kg arasındadır.
Esmer ırkı da yüksek verimlidir. Ortalama yıllık süt verimi 4000 - 5000 kg arasındadır.
Jersey ırkının süt verimi de oldukça çok yüksektir. Ortalama yıllık süt verimi 3000 - 4500 kg arasında değişir.
Yerli Karaların süt verimleri düşüktür. Ortalama yıllık süt verimi 450 - 1200 kg' dır.
En çok süt veren ırklar kültür ırklarıdır. Bizim yerli ırklarımızın süt verimleri çok düşüktür.
Sütteki yağ oranı da ırk özelliğidir.
Bir ineğin süt verimi arttıkça sütteki yağ oranı azalır. Süt verimi sıralamasında Holştayn - Esmer ırk - Jersey yazabiliriz. Sütteki yağ oranı bakımından bu sıra tersine düşer: Jersey - Esmer ırk - Holştayn.

2. YAŞ


Bir ineğin süt verdiği döneme “ Laktasyon " denir.
Laktasyon sayılarının ilerlemesine paralel olarak, ineklerin süt
verimlerinde artış olur. İlk laktasyonda düşük olan süt verimi her
geçen yıl çoğalır. Bu durum erginlik yaşına kadar yani 6-8 yaşına kadar
sürer. İnek 8-9 yaşına geldiğinde süt verimi azalmaya başlar.

3. CANLI AĞIRLIĞI


Aynı ırktaki ineklerden iri yapılı olanları daha fazla süt verirler.
İri yapılı ırklar iyi kaliteli ve zengin çayırlara daha çok ihtiyaç
duyarlar.Yeşil yem kaynakları daha zengin olan Marmara, Ege ve Akdeniz
bölgeleri için iri yapılı Holştayn ırkının daha uygun olduğu
düşünülebilir.

4. GEBELİK VE KIZGINLIK


İnek gebe kaldıktan sonra hormonların etkisi ile süt veriminde derece
derece bir azalma görülür. Genel olarak kızgınlık sırasında süt
veriminde bir miktar azalma olur. Süt verimindeki bu azalma sütteki
yağın artmasına neden olur.

5. BUZAĞILAMA MEVSİMİ


İlkbahar ve yaz aylarında buzağılayan ineklerin süt verimleri bu
dönemde yeşil yemlerin fazla olması sebebiyle yüksek olur. Sonbahar ve
kış aylarında ise bu durumun tam tersi söz konusudur.

6. ÇEVRE SICAKLIĞI


Sıcak havalarda hayvan fazla yem yiyemediğinden dolayı süt veriminde
azalma olur. Çevre sıcaklığının 5 ila 20 0 C olduğu dönemde süt verimi
etkilenmez. 25 0 C'nin üstündeki çevre sıcaklıklarında süt veriminde
düşme olur. Çevre sıcaklığının artmasından en fazla Holştaynların
etkilendiği, Montofonların yüksek çevre sıcaklığına oldukça dayanıklı
oldukları, Jerseylerin bu iki ırk arasında oldukları tespit edilmiştir.


7. BESLEME


Süt ırkı ineklerden istenilen miktarda süt alınabilmesi için
hayvanların yeterli ve dengeli bir biçimde beslenmesi gerekir. Hayvanın
ırkı ne kadar iyi olursa olsun yeterli ve dengeli bir şekilde beslenmez
ise, süt verimi düşük olur. İnekler için su da çok önemlidir. Hayvanların istedikleri an su içebilecekleri şekilde önlerinde su bulunması sağlanmalı, suyun temiz olmasına ve çok soğuk olmamasına dikkat edilmelidir.

8. HASTALIKLAR

Sindirim bozuklukları, meme hastalıkları gibi çeşitli hastalıklar süt verimini azaltır.

9. KURUDA KALMA SÜRESİ

Laktasyon dönemi sonunda ineğin sütünü sağmaktan vazgeçerek sütün
kesilmesini sağlamaya ineğin kuruya çıkarılması denilir. Kuruya çıkma
ile bir sonraki buzağılama arasında geçen süre de kuru dönemdir. Kuru
dönem hayvan vücudunun dinlenmesi, memenin dinlenmesi, yavrunun daha
iyi gelişmesi için gereklidir. 10 ay sağıldıktan sonra 2 ay kuruda
bırakılan ineklerin süt verimi daha fazla olur.