Osmanlıdaki Hayvan Sevgisi...

Konu: Osmanlıdaki Hayvan Sevgisi... Paz Kas. 08, 2009 9:00 am

Osmanlı arşivlerinde yer alan 1856 tarihli bir belge, yüzyıllar boyu
"yük hayvanlarına haftada bir gün izin verildiğini ve hayvanların o gün
binek olarak da kullanılmadıklarını" Osmanlı toplumunda hayvanlara iyi
davranılması konusunda hassasiyet gösterildiğini ortayı koydu.

Padişah 3. Murad, 1587'de "yük beygirlerine taşıyabileceklerinden fazla
yük yüklenmemesi konusunda" ferman çıkardı. Fermanda, sahiplerinden,
hayvanlarını iyi beslemeleri istenirken, hayvanlara tahammül
edebilecekleri ağırlıktan fazlasını yüklemek de yasaklandı.

3. Murad'ın fermanından 300 yıl sonra 1856'da aynı konunun tekrar dile
getirilerek Osmanlının, bu hassasiyetinin yüzyıllar boyu devam ettiğini
görmekteyiz.

Osmanlı arşivlerinde yer alan 2 Ekim 1856 tarihli belgede, yük taşıyan
hayvanlara iyi davranılması için öteden beri uygulanan kurallar hayvan
sahiplerine yeniden hatırlatıldı.

Söz konusu belgede şöyle deniliyor:

"Saadetli efendim hazretleri, beyana gerek olmadığı üzere, beygir
hamallarının cuma günleri tatil eylemeleri ve beygir sahiplerinin
beygirlerin boş olduğu halde üzerine binmemek üzere semerleri üzerine
demir çubuklar mıhlattırmaları eski adettendir.
Fakat bir müddetten beri bu usule riayet edilmeyerek cuma günleri tatil
edilmemekte ve sahipleri beygirleri yüklü olmadığı halde üzerlerine
binerek birtakım çoluk çocuğa çiğnettirmektedirler. Bu hal layıksız bir
şeydir ve asla caiz değildir. Bundan böyle bunların cuma günleri tatil
ederek semerleri üzerine dahi çivi mıhlattırmaları kati olarak
sağlanmalıdır.
Ayrıca bu hususta beygir hamalları ile bu tür iş yapan diğer ekmek,
sebze taşıyan esnafın kethüdalarına gerekli tebligatın yapılması ve
esnafın devamlı kontrol altında bulundurulmasının şehremaneti
yetkililerine dahi ifade kılınmasının tarafınıza bildirilmesi Meclis-i
Vala'dan ifade edilmiş olmakla o yolda gereğinin yapılması hususunda
tezkire yazıldı."

Ancak 1856'da bu kuralın uygulanması konusunda bazı sıkıntılar yaşandı.
Yük beygirleri ile ekmek, sebze, kömür gibi nakliyat yapan esnafın,
cuma günleri de beygirlerini binek amaçlı kullandıkları tespit edildi.
Bunun üzerine harekete geçen şehremaneti (zabıta), esnaf birlikleri
başkanlarını "yük hayvanlarının haftanın 6 günü çalışacağı, bir gün
dinleneceği" konusunda uyardı. Dinlenme gününde hayvanlara binilmemesi
kuralının ihlal edilmemesi için görevli memurlar esnafı sürekli kontrol
altında bulundurdu.

Aslında çok basit gibi görünen bu hadisenin üzerinde biraz
düşünüldüğünde, çok önemli mesajlar içerdiği görülmektedir. Hayvanlara
gösterilen bu özen ve ihtimam günümüzde dahi örnek alınacak bir
davranış biçimi olduğunu kabul etmek gerekir. Söz konusu icraat ve
hayvanlara gösterilen duyarlılık, benzerine kolay rastlanmayacak bir
uygulama olarak Türk tarihi açısından olduğu kadar dünya tarihi
açısından da büyük önem taşımaktadır.

» Almanca Hayvan İsimleri