Gazneliler

Konu: Gazneliler Paz Kas. 08, 2009 9:10 am

Gazne Devleti'ni, Samanoğullarının hizmetinde bulunan
Türk komutanlarından Alp Tigin kurdu. Samanoğulları Devleti'nin
yanıbaşında, Afganistan'da bulunan Gazne'yi kendine başkent yaptı.
Ölümünde yerine oğlu geçtiyse de ordu komutanlarından Bilge Tigin ile
Sebük Tigin yönetime elkoydular.

Bilge Tigin'in ömrü kısa sürdü, ama Sebük Tigin, Gazne Devleti'ni
güçlendirerek sınırlarını genişletti. Gaznelilerin en parlak dönemi
Sebük Tigin'in oğlu Mahmut zamanıdır. Mahmut döneminde Gaznelilerin
sınırı doğuda Ganj Nehri'ne, batıda Mezopotamya ve Kafkasya'ya kadar
dayanıyordu. Mahmut, Hindistan'ı yağma ederek getirdiği hazinelerle
Gazne kentini zenginleştirdi. Camiler, medreseler yaptırarak, ünlü
bilginleri, şairleri yanına çağırarak Gazne'ye ün kazandırdı.

Ömrünün son yıllarını, gittikçe Horasan dolaylarında güçlenen
Selçuklularla uğraşarak geçirdi. Son Hindistan Seferi'nden dönüşünde
öldü. Mahmut'un ölümünden sonra yerine geçen oğlu Mesut babasının
yerini tutamadı. Selçukluların karşısında tutunamadı; Dandanakan'da üç
gün süren çetin savaşta büyük bir yenilgiye uğradı (1040). Horasan ve
Irak'ı onlara bırakmak zorunda kaldı. Mesut'tan sonra gelen Gazne
hükümdarları devleti bir süre daha sürdürdülerse de başarılı
olamadılar. Gazne Devleti, Afganistan'ın yerlileri olan Gurlular
tarafından 1187 yılında ortadan kaldırıldı.

Gaznelilerde Sanat

Gaznelilerden günümüze kalan en önemli sanat eseri, Afganistan'ın Büst
kentindeki Leşgeri Bazar Sarayı'dır. Son yıllarda, gene aynı çevrede
cami kalıntıları da bulunmuştur. Mimarlık yanında süsleme sanatları da
Gaznelilerde önem kazanmıştı. Buna yazı sanatına duyulan ilgiyi de
eklemek gerekir: kûfi yazı en olgun biçimini Gazneli Sultan İbrahim
(1059-1099) döneminde almıştır. Gazneli sanatı Selçuklu ve Hint
sanatlarını etkilemiştir.

Gazneli Mahmut

Doğu dünyasının büyük hükümdarlarından biri olan Gazneli Mahmut
(967-1030), babasının ölümü üzerine kardeşini öldürerek tahta geçti.
Hindistan'a 17 kez sefer yaptı. Devletin sınırlarını çok genişletti,
İranlı ünlü şair Firdevsi, Şehname'sini ona sunmuştur.