-ALINTIDIR_
“Rehberlerin turizm sektöründe büyük görevleri, katkıları ve aynı
oranda da sorumlulukları vardır. Bu görevi önemli yapan, rehberlerin
ülkelerini yabancılara karşı kendi kişilikleriyle temsil
etmeleridir”(Çimrin, 1992, s.9). “Rehberlik, çok büyük bir bilgi
birikimi onunda ötesinde çok yönlü bir eğitim gerektirir. Rehberler,
birer küçük bilgi devi olmanın yanı sıra, iyi bir yönetici, iyi bir
kültür adamı, iyi bir psikolog, iyi bir sosyolog olmak durumundadır”
(Ahipaşaoğlu: 1997, s.145)
“Rehberler, toplumun dinamiklerini iyi izlemeli, yeni akımlar, gelenek
ve göreneklerdeki değişmeler, yakın gelecekte olabilecekler hakkında da
fikir sahibi olabilmelidir. Bu geriye doğru da geçerlidir. Mevcut
toplumsal kuralların kökenlerini, geçmişteki hallerini, konulma
nedenlerini, uğradıkları değişimleri de bilmelidir” (Ahipaşaoğlu, 1994,
s.137).
Van Hess’ in Almanya’da, rehberlerin çalışma şartları ile ilgili
açıklamasında, bir rehberin çalışabilmesi için sahip olması gereken
bilgi ve çalışma yeteneği için gerekli olanları şöyle ifade etmiştir
(Wolfgang, 1982, s.55):
• Ana diline vakıf olması,
• Ziyaret edilen ülkenin dilini iyi konuşabilmesi,
• Tarihi, aktüel olayları, ziyaret edilen ülkenin gelenek ve görenekleri hakkında bilgi sahibi olması,
• Yöre hakkında bilgi,
• Genel kültür.
“Bir ülkeye gelen yabancı, elinde rehber kitaplar, haritalar, broşürler
bulunsa bile, o ülkenin dilini, gelenek ve göreneklerini bilen bir
rehbere ihtiyaç duyar. İyi yetişmiş bilgili rehber, yabancı turistlere,
kendi milleti ve ülkesi hakkında devamlı ve olumlu propaganda
yapmalıdır. Hiç şüphesiz, en etkili propaganda türü de bu şekilde
yapılan canlı propagandadır. İşte bu nedenle, turist rehberlerinin
seçiminde ülkelerin oldukça titiz davranması ve eğitimlerine özel bir
titizlik göstermesi gerekir. Bu sebeple rehberlerde bazı özellikler
aranır” (Bilge, 1992, s. 40/42)
• “Rehber tura çıkmadan önce iyi bir plan ve hazırlık yapmalıdır. Eğer
iyi bir hazırlık yaptıysa, kendine güvenli ve istekli olacaktır.
Kendine güven ve istek de başarıyı getirir” (Snell, Carpenter, 1992,
s.27).
• “Bir rehberin iyi bir görünümü olmalı, etkileyici tavır ve
davranışları, güzel giyimi, pozitif ve hoş kişiliği ve iyi ses tonuna
sahip olması gereklidir” (Doswell and other contributers, 1979, s.66).
• Rehber iyi bir narrator (hikayeci) olarak da kabul edildiğinden
meslekten başka ansiklopedik bilgisi de olmalıdır. En az bir yabancı
dili çok iyi ve rahat bir şekilde konuşmalıdır. Sesin tonuna hakim
olmalı, ses ahenkli bir şekilde konuşmalıdır. Hitap etme sanatını
bilmelidir.
• Asla politik konuşmalara, kişisel meraka, dine meyletmemelidir. Dini
inançla ilgili konuşmalarda nazik bir konu olduğu bilincini
kaybetmemelidir. Mümkün olduğu kadar saygılı ve dikkatli olmalıdır.
• Görev sırasında turistin veya turistlerin yanında uygun bir yer
seçmeli, arabanın önünde oturmalı, gerekmedikçe turistlere sırtını
dönmemelidir.
• Gruptaki turistlerin isimlerini olabildiğince çabuk öğrenmeli, onlara
isimleriyle hitap etmeli ve grubun dikkatini toplayabilmesi açısından,
karşısındaki kişinin gözünün içine bakarak hitap etmelidir.
• Nazik ve ciddi olmalı, sevimli görünmeye çok dikkat etmelidir.
Sevimliliğin, güler yüzün açmadığı kapı yoktur. Ancak bu arada laubali
olmamaya, geveze durumuna düşmemeye, bilgiçlik taslamamaya, gerekirse
bir konuyu kendisinden daha iyi etüt etmiş uzman turiste söz ve hak
vermesini bilmelidir.
• Sofra ve salon bilgilerine aşina olmalıdır.
• Randevu saatlerine çok önem vermeli, randevulara ölçülü oranda erken gidilmelidir.
• Gezi programının hazırlanmasında ve uygulanmasında inisiyatifi elinde
tutmalıdır. Turistin organik yapısını, eğilimini, nereden gelip, nereye
gideceğini, neler görmüş olduğunu dikkate almalıdır.
• Turistlerin otelde, pansiyonda, gezide, alışverişte her türlü gereksinimleriyle ilgilenmelidir.
• Rehber görevini bilen bir konsolosluk mensubu kadar bazı zamanlarda
daha geniş ölçüde memleketin temsilcisi olduğunu asla unutmamalıdır.
Dozunu kaçırmadan ve asla belli etmeden memleketi yararına propaganda
yapabilme sanatını bilmelidir.
• Mutlaka dürüst davranmalıdır. Kötü izlenimlere olanak vermemelidir. Kişisel yararını, kişisel çıkar haline getirmemelidir.
• “Turistlerle medeni ölçüde haberleşmek fırsatını kaçırmamalıdır.
Yılbaşı ve bunun gibi günlerde hatırlamaya çalışmalıdır. Mektup ve
tebriklere mutlaka cevap vermelidir.Arkadaşlık yaptığı turistler için
kısa bir adres defteri tutmalıdır” (Crick, 1992, s.142).
• Herhangi bir konu hakkında turistin ve konuğun sorduğu konunun cevabı
bilinmiyor veya hatırlanmıyorsa araştırmak için müsaade istemeli,
gereğinde cevap kendisine mektupla bildirilmelidir.
• Rehber turisti sevmelidir. Pozisyonunu işini gören bir eleman gibi
değil de, severek ve isteyerek yaptığı bir hobi gibi görmelidir.
İnsanın sevmediği birine bir şeyler vermesi çok zor olur. Rehber
turiste saygı duymalıdır. Turistin fikirlerine saygı duymalı, turisti
dinlemeli, sözünü kesmemelidir.
• “Bir rehber, eğer bir şeyler yanlış giderse asla paniklememelidir.
Eğer turistlerde güven oluşturmuşsa, onlar sakin ve sempatik
yaklaşırlar. Onlara ayrıca bu yanlışlığın nasıl ve neden ortay
çıktığını ve nasıl düzeltileceğini açıklamalıdır” (Snell, Carpenter,
1992, s.27).
• Turist rehberi, kendisinin de grubun bir parçası olduğunu
vurgulamalı, grupla birlikte aynı amaç için toplanmış olduğunu gruba
hissettirmelidir.
• Seziş ve anlayışta rehberin sahip olması gereken unsurlardandır.
Turistin gereksinimlerini fark edip, bunlara zamanında ve yerinde cevap
verebilme büyük önem taşır.
• Rehberin kararlılığında daima açıklık fark edilmelidir. Rehber grupta
kara veren durumundadır. Bu kararlar anlaşılır olmalıdır.
• Rehber her yönden objektif olabilme özelliğini saklamalıdır.
Kararları mantıklı olmalı, duygulara yer verilmemeye çalışılmalıdır.
Ayrıca, sadece grubun belli bir kesimi ile ilgilenmeyip, grubun tümüyle
sözle olmasa da gözle iletişim kurabilmelidir.
• Turist Rehberi, sorunları yöntemli ve mantıklı yollarla ele
alabilmelidir. Profesyonel Turist Rehberleri, bir acentaya bağlı olarak
çalıştığına göre işverenine bağlı olmalıdır. Seyahat acentasının
çıkarlarını önde tutmalıdır.
• “Turist rehberi eğer teknik bir alet kullanıyorsa, bunun nasıl
çalıştığını bildiğinden emin olmalıdır” (Snell, Carpenter, 1992, s.27).
• “Grupla ilk karşılaşma ve tanışmanın yeri biçimi ve zamanı, rehberin kendini kabul ettirmesinde rol oynar” (Güler, 1978, s.61)
Profesyonel Turist Rehberinin İşlev ve Nitelikleri
Almanya’da yapılan bir anket çalışması sonucunda rehberlerde
psiko-sosyolojik ve organizatörlük yeteneklerinin eksikliği tespit
edilmiştir. Aşağıda belirtilen yedi profesyonel iş özelliğine sahip
olan rehberler için, reisepedagog-seyahat eğitimcisi” kavramının
kullanılması önerilmektedir. Bu özellikler (Jaeger, Schmeer, 1990,
s.17):
• Konu (iş) yetisi (Buna daha önce değinilen Van Hess’in 5 koşuluda dahildir.)
• Yöntem ve mesleki öğretim bilgisi,
• Başkasının ruh halini anlama yeteneği, seyahat edenlere yönelme ve iletişim, sosyal-bütünleştirici rehberlik tarzı,
• Organizasyon ve planlama yetisi, işletme bilgisi,
• Kişisel fedakarlık, mesleki sorumluluk, yüksek bir motivasyon, olumlu davranış biçimi,
• Rehberlik yetisi, özgüven, kendi yeteneklerine güven duygusu ve başarma yeteneği,
• Ruhsal ve fiziksel güce sahip olmak.
“Ülkemizde ise profesyonel turist rehberlerinin altı temel işlevi
yerine getirdiği varsayılabilir. Bu işlevler; iletişim, yönetim
(planlama, organizasyon, liderlik, denetim) tanıtma ve bilgi verme,
eğlendirme, olağandışı durumlarla baş edebilme, hakkaniyeti sağlama
fonksiyonlarıdır” (Yıldız, Kuşluvan, Şenyurt, 1997, s.7).
a) İletişim
Bir rehber, kendi dilinde ve en az bir yabancı dilde yazılı ve sözlü
olarak iletişi kurabilme niteliğine sahip olmalıdır. Bireyler arası iyi
ilişkiler kurulabilmesi için ise, rehber adaylarının dürüst, güvenilir,
hoşgörülü, nazik ve esprili, bakımlı, dışa dönük ve sosyal, çatışmaları
önleyebilme ve ikna yeteneği, grup bilgisi, dinleme ve topluluk önünde
konuşabilme yeteneği gibi niteliklere sahip olması gerekmektedir
b) Yönetim
Turist rehberleri, tur programı hazırlama, turistleri karşılama,
turistlerin konaklama, yiyecek-içecek ve eğlence ihtiyaçlarını
karşılama, gezi programını uygulama, turistleri bilgilendirme vb
.hizmetleri yerine getirmektedir. Bütün bu işlevler, turistin turizm
bölgesine gelişinden ayrılışına kadar bir tur programı ve grup
yönetimini gerektirmektedir. Bu nedenle bir rehberin yönetim
fonksiyonları olan planlama, organizasyon, liderlik, koordinasyon ve
denetim konularında ve bunların kendi meslek alanlarında uygulamaları
ile ilgili bilgi sahibi olmaları gerekmektedir.
c) Tanıtma ve Bilgilendirme
Rehberlerin en önemli işlevlerinden biri de, turizm bölgesini tanıtmak
ve ziyaret ettikleri yer hakkında yer hakkında turistlere bilgi
vermektir. Bunu yapabilmesi için rehberin, tanıttığı turizm bölgesini
tüm yönleriyle tanıması, anlaması gerekmektedir. Bu açıdan bakıldığında
rehberin tanıttığı turizm bölgesinin coğrafyası, tarihi, kültürü gibi
farklı alanlarda çok geniş alanda bilgi sahibi olması kaçınılmazdır
(Yıldız, Kuşluvan, Şenyurt, 1997, s.12).
d) Eğlendirme
Turistlerin, zevk ve eğlenme, rutin yaşamdan ve stresli ortamdan geçici
olarak kaçma ve yeniden canlanma, kendine gelme amacıyla turistik
seyahati gerçekleştirdiği bilinmektedir. Bu durumda turist
rehberlerinin, turistlerin rehber refakatinde seyahati süresince
eğlenmesini, zevkli zaman geçirmesini sağlama gibi bir fonksiyonu
ortaya çıkmaktadır. Rehberin bunları yapabilmesi için, gerektiğinde
eğlenmesini bilme, dışa dönük ve sosyal olma, insanları anlama ve hoş
görmek, esprili olma gibi nitelikleri kazanmış olması gerekmektedir.
e) Olağan Dışı Durumlarla Baş Edebilme
Rehber seyahat sürecinin herhangi bir aşamasında beklenmedik olaylara
karşı hazırlıklı olmalıdır. Gezi programı esnasında rezervasyon
sorunları, hastalık, ölüm, hırsızlık, kaza, doğal afet vb. beklenmedik
olaylar çıkabilir. Bu olağandışı olaylar karşısında grubun sorumluluğu
rehbere aittir. Bu nedenle, rehberin teknik, sağlık ve hukuk bilgisi
yanında dayanıklılık ve soğukkanlılık gibi nitelikleri ön plana
çıkmaktadır.
f) Hakkaniyeti Sağlama
Hakkaniyet, hak edene hakkın verme ilkesidir. Turistlerin turizm
işletmeleri ile olan ilişkilerinde, abartılı ve gerçeğe aykırı vaatler
verilmesi, vaat edilen hizmetin zamanında ve eksiksiz verilmemesi gibi
durumların ortaya çıktığı anlarda turist rehberinin turistlerin hakkını
arama ve alma ve turizm işletmelerinin hukuki sorumluklarını yerine
getirmesi konusunda turistleri destekleyerek hakkaniyeti sağlamaya
yardımcı olma gibi bir rolü ortaya çıkmaktadır. Aynı şekilde
turistlerin bir işletmeye zarar vermesi durumunda, söz konusu
işletmenin hukuki haklarını destekleyerek hakkaniyeti sağlamada dolaylı
bir rolü vardır. Ayrıca rehber, kılavuzluk ettiği grupta yaş, cinsiyet,
ırk, renk gözetmeksizin her üyeye aynı ilgi ve saygıyı göstererek
davranmak suretiyle hakkaniyet işlevini yerine getirebilir.
Profesyonel Turist Rehberliği Mesleğinin Kısıtlayıcı Özellikleri
“Birçok önemli niteliğin yanı sıra yoğun bir bilgi birikimini de
gerektiren turizm rehberliği ve tur yönetimi dışarıdan her ne kadar çok
hoş, insanların çalışmaktan ziyade eğlendikleri ve üstüne para
kazandıkları bir iş kolu olarak görünse de gerçek durum bu önyargı ile
örtüşmemektedir” (Ahipaşaoğlu, 1997, s.144).“Profesyonel Turist
Rehberliği mesleği bazen son derece sinir bozucu, basit, sıradan bazen
de çok karışık olabilir. Bir deniz gezintisi yapan gemideki rehber için
işi çok rahatlatıcı olabilir. Diğer yandan, Afrika’da safarideki bir
grubu olan bir rehber için ise çok büyük problemler, hastalık ve
kişisel bozukluklarla karşılaşabilir”(Lundberg, 1990, s.130) .
“Turizm rehberliği çok sorunlu bir meslektir. Bunun temel nedenleri;
fiziki güce dayalı olması, iş güvencesinin olmaması, dışsal faktörlere
bağımlı olması, sürekli kendini yenileme zorunluluğu olması
özellikleri, turist rehberliği mesleğinin güçlüğünü ortaya koymaktadır.
Bu özellikleri açıklayacak olursak” (Ahipaşaoğlu, 1997, s.145).
Rehberlik Mesleğinin Fiziki Güce Dayalı Olması
“Kültürel turlarda, kültürel turlar ki bir profesyonel rehbere en çok
gereksinim duyulan tur çeşididir; yer alan ören yerlerinin bir çoğu
sarp yamaçlar üzerine kuruludur. Buna Meksika’daki Aztek tapınaklarını,
Anadolu’daki Nemrut Tümülüsünü veya Sumela Manastırını örnek
verebiliriz. Dolayısıyla bir rehber ancak kendi yaş grubuna rehberlik
etmek veya ileri yaşlarda bile deyim yerinde ise gençlere taş çıkartmak
zorundadır”(Ahipaşaoğlu, 1997, s.145).
Rehberlik Mesleğinin Mevsimlik Bir İş Olması
“Her ülkenin kimi zaman mevsim, kimi zaman kültürel ya da sosyal
etkinlikler gibi farklı nedenlerle daha yoğun olarak talep edildiği
yüksek sezonları vardır. Seyahat acentalarının rehber gereksinimleri de
tur olduğu zaman ortaya çıkar. Sezonun yoğunluk derecesi yükseldikçe
toplam rehber talebi de yükselecektir. Ölü sezonlarda da turlar
yapılıyorsa da bunların yaratacakları talebe göre rehber yetiştirilse
dahi yüksek sezon talebi karşılanamayacaktır. Bu nedenle rehber
gereksinimi planlaması yapılırken daima yüksek sezon verileri esas
alınır.Sonuç olarak rehberler yılın bir bölümündeki kazançları ile tüm
yıllık giderlerini karşılamak durumunda olan insanlardır. Bu durum da
rehberlere iş güvencesi kadar gelirlerinin sürekliliği ve güvencesi
konusu da sorun oluşturmaktadır” (Ahipaşaoğlu, 1997, s.145).
Rehberlik Mesleğinin İş Güvencesinin Olmaması
“Turları düzenleyenler, yani seyahat acentaları ticari, kar amacı güden
kuruluşlardır. Bu işletmeler, doğal olarak çalıştırdıkları elemanlara
boş yere bedel ödememek için sürekli ve geçici personel istihdam
ederler. Rehberler de geçici personel içerisinde yer alırlar yani iş
garantileri yoktur. Diğer yandan tur operatörleri grupları emanet
edecekleri kişilere güvenmek isterler. Bu nedenle rehber adaylarını
mülakata alarak, referans isterler. Bu özellikle mesleğe yeni başlayan
rehber adayları için önemli bir handikap oluşturur. Eski ve güvenilir
rehberlerden birisinin hakkındaki olumsuz bir görüşü adayın meslek
yaşamını başlamadan bitirecektir. Daha önemlisi ise, çalışırken bir
kaza geçirirse ve daha sonraki tarihler için iş bağlantısı kurmuş
olduğu işlere gidemezse hiçbir gelir elde edemeyecektir” (Ahipaşaoğlu,
1997, s.145).
Rehberlik Mesleğinin Dışsal Faktörlere Bağımlı Olması
“Turizm rehberleri kendileri ne kadar bilgili, yetenekli olurlarsa
olsunlar bir turun gerçekleşmesi sırasında çıkabilecek kimi
aksaklıklara engel olabilmeleri mümkün değildir. Otobüsteki bir arıza
nedeniyle gezilemeyecek bir müze katılımcıların canını sıkacak, fatura
rehbere çıkacaktır. Ülkede bir yönetim krizi doğacak olur ve turist
gelmez ise rehber işsiz kalacaktır” (Ahipaşaoğlu, 1997, s.145).
Rehberlik Mesleğinin Sürekli Kendilerini Yenileme Zorunluluğu Olması
“Turizm rehberliği birçok disiplin ile iç içe çalışmayı gerektiren iş
alanıdır. Gerek sosyal yapıda gerek ekonomik alanda ve gerekse
arkeoloji gibi teknik bilgi alanlarında sürekli gelişmeler olmaktadır.
Rehber bunları sürekli olarak izlemek yenilikleri turistlere aktarmak
ve bir yandan da bunların temellerini ve gelişimlerini etkileyen
faktörleri analiz edebilmek durumundadır. Bütün bu işlevleri eksiksiz
yerine getirebilmesi için de hem aktüaliteyi ve hem de bilimsel
gelişmeleri takip etmek, kendisi ve bilgilerini yenilemek zorundadır”.
(Ahipaşaoğlu, 1997, s.145).
Profesyonel Turist Rehberi ve Yönetsel Davranış
“Seyahat amacıyla bir araya gelmiş turist grubu bir grup anlayışı
içerisinde incelenebilir. Üyeler ve bir başkan vardır. Bu ortamda
başkan rehberdir. Rehber grubun başkanı, lideri, grubun
gereksinmelerine cevap veren kişidir. Grubu doğrudan ve dolaylı olarak
ilgilendiren her şey rehberin sorumluluğundadır” (Bilge, 1989, s.51).
En önemli faktör grubu benimsemektir. Rehber kendisini de grubun bir
parçası, daha sonra da lideri olarak örüp, grupla bütünleştirerek bunu
gruba hissettirmelidir. Rehber grubun her şeyinin, maddi ve manevi
kaynaklarının kendi ellerine teslim edildiğini hissetmeli ve bu
sorumluluğu yerine getirmelidir. Grupla iletişimin başlayıp gelişmesi
için üyeler ve liderler arasında güvenin sağlanması gerekir.
Profesyonel Turist Rehberi Grup İlişkileri
“Her ne kadar turizmin bireyci yönü onun karakteristik bir özelliği ise
de turist, gezilerde grupsal ilişkilerden ayrılamaz. Özellikle örgütlü,
programlı turistik gezilerde bu daha belirgindir. Zaten turist
rehberlerinin mesleki görevleri genellikle örgütlü gezilere liderlik
yapmaktır. Bu nedenle turist rehberinin mesleki görevleri içine, grupla
çalışma, grubu yönlendirme, etkileme ve düzenleme, grubu tanıtma,
gerektiğinde grup oluşturma gibi konular girmektedir” (Bilge, 1989,
s.43).
Nerden
İş/Hobiler
Lakap
Ptsi Kas. 23, 2009 9:40 am