Kimyasal Bağlar

KİMYASAL BAĞLAR
Kimyasal bağ, moleküllerde atomları bir arada tutan kuvvettir. Atomlar
daha düşük enerjili duruma erişmek için bir araya gelirler. Bir bağın
oluşabilmesi için atomlar tek başına bulundukları zamankinden daha
kararlı olmalıdırlar. Genelleme yapmak gerekirse bağlar oluşurken
dışarıya enerji verirler. Atomlar bağ yaparken, elektron dizilişlerini
soy gazlara benzetmeye içalışırlar. Bir atomun yapabileceği bağ sayısı,
sahip olduğu veya az enerji ile sahip olduğu veya az enerji ile sahip
olabileceği yarı dolu orbital sayısına eşittir. Soy gazların bileşik
oluşturamamasının sebebi bütün orbitallerinin dolu olmasıdır. Elektron
yapıları farklı olan atomlar değişik biçimlerde bir araya gelerek
kimyasal bağ oluştururlar;
. Bir atomdan diğer bir atoma elektron aktarılmasıyla
. İki atomun ortak elektron kullanmasıyla
Not: Elektron alış verişi ya da elektron ortaklaşmasının nedeni;
atomların kararlı hale gelebilmek için elektron düzenlerini, soy
gazlarınkine benzetme isteğidir. Soy gazların 8 değerlik elektronuna
sahip oldukları için elektron sayısı 8’e tamamlanır. Buna oktet kuralı
denir.
İYONİK BAĞLAR
İyonik bağlar, ****ller ile a****ller arasında ****llerin elektron
vermesi a****llerin elektron almasıyla oluşan bağlanmadır. ****ller
elektron vererek (+) değerlik, a****ller elektron alarak (-) değerlik
alırlar. Bu şekilde oluşan (+) ve (-) yükler birbirini büyük bir
kuvvetle çekerler. Bu çekim iyonik bağın oluşumuna sebep olur. Onun
için iyonik bağlı bileşikleri ayrıştırmak zordur. Elektron aktarımıyla
oluşan bileşiklerde, kaybedilen ve kazanılan elektron sayıları eşit
olmalıdır.
. İyonik katılar belirli bir kristal yapı oluştururlar.
. İyonik bağlı bileşikler oda sıcaklığında katı halde bulunurlar.
. İyonik bileşikler katı halde elektriği iletmez. Sıvı halde ve çözeltileri elektriği iletirler.
KOVALENT BAĞLAR
Hidrojenin a****llerle ya da a****llerin kendi arlarında elektronlarını
ortaklaşa kullanarak oluşturulan bağa kovalent bağ denir. Değerlik
elektronları elementin simgesi çevresinde noktalarla gösterilerek
elektron ortaklaşması gösterilir. Bu tür formüllere elektron nokta
formülleri denir.
. Periyodik cetvelin A gruplarında değerlik elektron sayısı grup
numarasına eşit olduğundan grup numarası, simge çevresine konulacak
elektron sayısını gösterir.
. İki atom arasına konulan noktalar her iki atom için de sayılır ve
kararlı moleküller de atomların simgeleri çevresinde toplam nokta
sayısı 8 ‘dir.
Moleküllerin elektron nokta formülleri yazılırken;
. Molekülü oluşturan atomların değerlik elektronları belirlenir.
. Yapacakları bağ sayıları saptanır, çok bağ yapanlar merkez atomu olarak alınır.
. Merkez atomu birden fazla ise merkez atomları birbirine bağlanacak şekilde yazılır.
. Değerlik elektronlar, atomların çevresine oktet kuralına uyacak şekilde dağıtılır.
a.Apolar Kovalent Bağ: Kutupsuz bağ, yani (+), (-) kutbu yoktur. İki
hidrojen atomu elektronları ortaklaşa kullanarak bağ oluştururlar. İki
atom arasındaki bağ H-H şeklinde gösterilir. Flor atomunun son
yörüngesinde 7 elektronu vardır ve bir tane yarı dolu orbitali vardır.
2 flor atomu arasında elektronlar ortaklaşa kullanılarak bir bağ
oluşur. Oksijenin son yörüngesinde 6 elektronu vardır. 2 tane yarı dolu
orbitali vardır. Buna göre 2 tane bağ oluştururlar.
b.Polar Kovalent Bağlar: Farklı a****ller arasında oluşan bağa polar
kovalent bağ denir. Elektronlar iki atom arasında eşit olarak
paylaşılmadığından kutuplaşma oluşur.
Hidrojen ve Flor elektron ortaklığı ile bileşik oluşturmuş durumdadır.
Florun elektron alması yani elektronu kendisine çekme gücü hidrojenden
daha fazla olduğundan elektron kısmen de olsa Flor tarafındadır.
Dolayısıyla Flor kısmen (-), Hidrojen ise kısmen (+) yüklenmiş olur. Bu
olaya kutuplaşma denir. Bu tür bağa polar kovalent bağ denir.
Not: Bazı hallerde ortaklaşılan her iki elektron da bir atom tarafından verilir. Böyle bağlara koordine kovalent bağ denir.

BİR ATOMUN YAPABİLECEĞİ BAĞ SAYISI
Bir atomu yapabileceği bağ sayısı; o atomun sahip olduğu veya çok az
enerji ile sahip olabileceği yarı dolu orbital sayısı kadardır. Bir alt
yörüngeden bir üst yörüngeye elektron uyarılarak yarı dolu orbital
oluşturma çok enerji istediğinden bağ yapmaya elverişli olamaz.
BAĞ ENERJİLERİ
Kimyasal bağ oluşurken açığa çıkan enerji, bu bağları kırmak için
moleküle verilmesi gereken enerjiye eşittir. Bu enerjiye bağ enerjisi
denir. Bağ enerjisi ne kadar büyükse oluşan bileşik o kadar sağlamdır.
Moleküllerde iki atom arasındaki bağ sayısı arttıkça bağ uzunlukları
azalır ve bağ enerjileri artar. Bağın iyon karakteri arttıkça, iyonlar
arasındaki çekme kuvvetleri artacağından bağı koparmak daha çok enerji
ister. İki atomlu moleküllerde 1 mol XY’nin ayrışması için gereken
enerjiye molar bağ enerjisi denir.