Genel İhracat Ve Tekstil Sanayimiz

GENEL İHRACAT VE TEKSTİL SANAYİMİZ

TEKSTİL VE KONFEKSİYON SEKTÖRLERİNİN
2001 OCAK - EYLÜL DOKUZ AYLIK

İHRACAT PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ

Tekstil ve konfeksiyon sektörü son yirmi yılda kaydettiği gelişmeler
ile Türkiye ekonomisinin temel taşlarından biri haline gelmiş ve bu
sayede ülke, dünya pazarlarında artık klasik bir tekstil konfeksiyon
tedarikçisi olmaktan öte, moda ve marka pazarlayabilecek bir statüye
kavuşmuştur.
Bu paralelde tekstil ve konfeksiyon ihracatının Türkiye toplam
ihracatından aldığı pay, 1992 yılından itibaren %35 ile %39 arasında
değişen yüksek oranlarda seyretmiştir. Ancak, 2001 yılının Ocak-Eylül
dokuz aylık dönemi itibariyle bu pay %34'e gerileyerek, bir azalma
eğilimi içerisine girmiştir.
2001 yılının üçüncü çeyreği geride bırakılırken, Türkiye'nin toplam
genel ihracatı 2000 yılının Ocak-Eylül dönemine kıyasla %14,1 artış ile
22,9 Milyar $ olarak kayda alınmıştır.
İhracatçı Birlikleri'nin kayıtları dikkate alındığında, Ocak-Eylül 2001
dokuz aylık süreçte tekstil ve hammaddeleri ihracatının genel ihracatın
artış oranını yakalayamasa da %10,5 oranında yükselip 2,1 Milyar $
olarak kayda alındığı ; hazır giyim ve konfeksiyon ihracat kaydının ise
benzer bir artış trendini göstermekten oldukça uzak kaldığı, hatta
azalma eğilimi içerisinde olduğu (%0,7'lik düşüş) tespit edilmiştir.
Bu çalışmada, ihracatı kayda alan ve ihracatı arttırmak üzere çeşitli
misyonlar yüklenmiş olan İhracatçı Birlikleri'nin 2001 Ocak-Eylül dokuz
aylık dönemde tekstil ve konfeksiyon ihracatına ilişkin kayıtları, 2000
yılının Ocak-Eylül dönemi ile karşılaştırmalı olarak ele alınıp,
tekstil ve konfeksiyon sektörlerinin ihracat performansları ayrı ayrı
ortaya konacaktır.

a


b) Üretim Maliyetleri
Üretim maliyetleri, tekstil ve konfeksiyon sanayiinin ihracat
performansına etki eden en önemli faktörler arasında yer almaktadır.
Üretim maliyetleri içerisinde de hammadde maliyeti ağırlıklı kalemi
oluşturmaktadır. İşçilik maliyeti ile elektrik, su gibi işletme
giderleri, üretim maliyetlerinin diğer önde gelen bileşenleridir.
Tekstil ve konfeksiyon sanayiinin halihazırda en temel hammaddesi
pamuktur. Türkiye, hatırı sayılır miktarda pamuk tarımı yapılabilen bir
ülke olması dolayısıyla doğal bir avantaja sahiptir; zira Çin, ABD,
Hindistan, Pakistan, Özbekistan ve Brezilya'nın ardından dünyanın 7.
büyük pamuk üreticisi durumundadır. Ege Bölgesi'nde yetiştirilen pamuk,
lif uzunluğu ve kalitesi ile uluslararası bir üne sahiptir.
Türkiye'deki pamuk fiyatlarının uluslararası fiyatlarla
karşılaştırılması açısından, İzmir Standard 1 pamuk fiyatı ile
Liverpool A İndeks'e göre pamuk fiyatlarının verildiği bir tablo
aşağıda yer almaktadır.

2000 Ocak-Eylül dokuz aylık dönemde İzmir Standard 1 pamuk fiyatı
%27,08 oranında artmış iken, 2001 yılının aynı döneminde artış oranı
%70,87 olarak hesaplanmıştır.

Tekstil ve konfeksiyon sektörü için pamuk fiyatları haricinde , pamuk
ipliği ve ham örgü kumaş fiyatları da önde gelen maliyet unsurları
arasındadır. Bu mamüllerin iç piyasa satış fiyatları, 2001 Ocak-Ekim
dokuz aylık dönemde %75'in üzerinde artmıştır. Söz konusu artışta 2001
Şubat ayında baş gösteren ekonomik krizin ve döviz kurlarının
dalgalanmaya bırakılmasının negatif etkisi olduğu muhakkaktır. Artışlar
TARİŞ kaynaklı fiyat listelerinden de izlenebilir.



Bilindiği gibi Türkiye'nin hazır giyim ve konfeksiyon ihracatında örme
mamüllerin ayrı bir yeri ve önemi bulunmaktadır. Dolayısıyla en temel
hammaddelerdeki fiyat artışları hazır giyim ve konfeksiyon
sanayicisinin fiyat tutturmasını zorlaştırmakta, uluslararası
pazarlarda rekabet gücünü olumsuz yönde etkilemektedir. Zira, son on
yılda dünya pazarlarında konfeksiyon mamüllerinin fiyatları düşmüştür;
inanılmaz şekilde kalite düzeyi de gerileme eğilimi içerisinde olmuştur.
Diğer yandan, petrol türevlerinden elde edilen akrilik, naylon
polyester gibi sentetik tekstil hammaddeleri, boyarmaddeler ile tekstil
kimyasalları, tekstil ve konfeksiyon üretimi için vazgeçilmezdir. Ancak
bunlar ağırlıklı olarak yurtdışından ithal edilmektedirler. Türkiye'nin
içinde bulunduğu ekonomik durum dolayısıyla Dolar kurunun yükselmesi,
bu gibi ürünlerin maliyetini de arttırmıştır.
Hammadde maliyetinin hemen ardından, önemli maliyet kalemi olarak
ortaya çıkan işçilik maliyeti de gerek ülkede hakim olan enflasyonist
ortam gerekse her yıl olduğu gibi 2001 yılında da Nisan ayında SSK
tabanlarının yükseltilmesi neticesinde işverene %50 kadar ek maliyet
binmesi neticesinde aşırı artmış bulunmaktadır.
Diğer yandan, Türkiye OECD ülkeleri içerisinde elektriği en pahalıya
kullanan ülkedir ve elektrik maliyeti Türkiye'deki sanayiciler için
ciddi bir maliyet unsuru durumundadır. 2001 yılının Ocak ayından Eylül
ayına kadar sanayi elektriğinin fiyatı, kalkınmada öncelikli illerde
%93, diğer illerde %88 oranında artmıştır. 2000 yılının Ocak-Eylül
dokuz aylık dönemi itibariyle bu artış oranlarının sırasıyla %19 ve %18
olduğu dikkate alındığında artışın vehameti daha da ortaya çıkmaktadır.
Mevcut durumda, 2001 yılının ilk dokuz ayı için hesaplanan ortalama
elektrik fiyatı, 2000 yılının ilk dokuz ayı için hesaplanan fiyattan
%82 ile %86 arasında değişen oranlarda yüksek olmuştur.
Aylar itibariyle elektrik fiyatları aşağıdaki tabloda verilmektedir.


c) Mevzuat Sorunları
Tekstil ve konfeksiyon sanayicilerinin "quick response", " just in time
delivery" tabir edilen talepleri çabuk karşılama ve zamanında teslim
olgularının azami önem arz ettiği bir ticaret ortamında gümrüklerde
yaşadıkları sorunların büyük bölümü maalesef halen sürmektedir.
Özellikle 2001 yılının Şubat ayından bu yana finansman koşulları
açısından iyice zor günler geçirmekte olan tekstil ve konfeksiyon
sanayicilerinin , KDV iade alacaklarının tahsilinde yaşanan gecikmeler
dolayısıyla finansal açıdan daha da zayıflamaları kaçınılmaz olmuştur.
KDV alacağının mahsubu ile ilgili yaşanan sorunlar halen devam
etmektedir.
Hazır giyim ve konfeksiyon ihracatçılarının yoğun şekilde kullandığı
bir ihracat prosedürü olan Dahilde İşleme Rejimi'nin uygulanmasında
yaşanan sorunların giderilmesi için çok yönlü girişimlerde bulunulmakla
birlikte, pratikte bunların büyük bölümü devam etmekte ve ihracatçının
bu konularda yoğun mesai harcamasını icab ettirmektedir.
d) Uluslararası Piyasalar ve Ticaret Ortamı
Uluslararası Para Fonu (IMF) 2001 yılında dünya ekonomisinin %3 kadar
büyüyeceğini tahmin etmektedir. Dünya ticaret hacminde %6'nın üzerinde
bir büyüme beklenmektedir. Dünya tekstil ve konfeksiyon ihracatındaki
büyümenin ise bir önceki yıla kıyasla bir miktar yavaşlayacağı
(büyümenin %11'den %8'e gerileyeceği) tahmin edilmektedir.
Tüm dünyada tekstil ve konfeksiyon sanayii geri dönüşü olmayan,
hızlandırılmış ve global bir değişim geçirmektedir. Sanayileşmiş ve
gelişmekte olan ülkelerdeki dinamik, ihracata çalışan firmalar bu
değişimden ilk yararlanabilecek kesim olarak gözükmektedir. Bunların
tüketici taleplerinin güçlü olduğu pazarlarda yayılmaları artan
korumacılık olgusu dolayısıyla tehlike altındadır. Ancak Çin, Tayland,
Hindistan ve Pakistan gibi ülkeler firmalarının 1 Ocak 2005 tarihinde
miktar kısıtlamalarının (kotaların) kalkmasıyla başa çıkabilmeleri için
daha iyi kaliteli mallar üretmek, verimliliklerini arttırmak adına
endüstriyel olarak yeniden yapılanma veya modernizasyon planlarını
uygulamaya koymaktadırlar.
Çin'de tekstil ve konfeksiyon sanayiinin gerek ihracat gerekse iç talep
olarak tedricen büyümesi beklenmektedir. Bu ülkenin tekstil ve
konfeksiyon ihracatı %21 oranında artmıştır. Ülkede konfeksiyon
ihracatının toplam tekstil ve konfeksiyon ihracatı içerisindeki payı
%80 düzeyindedir. Çin'in ev tekstili ihracatının payını % %15'ten
%25'e; endüstriyel malzemelerin payını da %5'ten 10'a arttırarak
konfeksiyon ihracatının payını %60'a düşürmeyi planladığı ifade
edilmektedir. Pamuklu eğirme sanayi üzerinde tekrar düşünülürken, yünlü
eğirme sanayiinin yeniden yapılandırılmasının hızlandırılması ve dış
giysilik kumaşların kalitesinin arttırılması öncelikli konular olarak
belirlenmiştir.
Türkiye'nin en büyük pazarı olan AB üyesi ülkeler, bir yandan üretim
birimlerini Bulgaristan, Romanya gibi doğu Avrupa ülkelerine
taşırlarken bir yandan da 1 Ocak 2005 tarihinde dünya çapında tekstil
ve konfeksiyon pazarlarının karşılıklı olarak açılacak ve miktar
kısıtlamalarının (kotaların) kalkacak olması dolayısıyla tarife dışı
engelleri arttırmaktadırlar. Doğu Avrupa ülkelerine önce konfeksiyon
işletmeleri taşınırken, buralara şu anda iplik, dokuma ve baskı
firmaları da taşınmaktadır.
Tekstil ve konfeksiyon üretim tesislerini taşıyan sadece AB ülkeleri
değildir. Asya ülkeleri de Avrupa ve Amerika pazarlarına kolay giriş
için üretim tesislerini taşımaktadırlar. Bu konuda özellikle Kore ve
Tayvan firmaları yoğun uğraşı içerisindedirler. Tayvan'lı firmalar
Kamboçya veya Vietnam'da ağırlıklı olarak yatırım yaparlarken; Kore
firmaları NAFTA oluşumundan yararlanmak üzere üretim tesislerini
Meksika'ya taşımaktadırlar. Kore firmaları hammadde özellikle de pamuk
üretiminde dünyanın önde gelen ülkelerinden biri olan Özbekistan'da da
yatırım yapmaktadırlar.
AB ülke grubunun ardından Türkiye'nin en fazla tekstil ve konfeksiyon
mamülü ihraç ettiği ABD'de konfeksiyon ve aksesuar perakende satışları
2000 yılında 1999 yılına kıyasla %5,5 oranında artmış iken; 2001 yılı
itibariyle bu ülkenin ekonomisinde bir durağanlık hüküm sürmektedir.
İmalat sanayi duraklama içindedir, işsizlik rakamları artmaktadır ve
dolayısıyla harcamalarda bir düşme olması beklenmektedir. Bu
olumsuzluklar 2001 yılının başından beri beş kez faiz indirimi
yapılmasının da temel nedeni durumundadır.
ABD'nin NAFTA ve CBI ülkelerinden tekstil ve konfeksiyon ithalatının
2001 yılında yavaşlaması sürpriz olmuştur. Bilindiği gibi, geçmiş bir
kaç yılda ABD ithalat istatistikleri NAFTA ülkelerinden ithalatta
inanılmaz artışlara işaret etmektedir. Meksika ve Kanada halen ABD'nin
sırasıyla 1 ve 2 numaralı tedarikçileri durumundadırlar. Bu meyanda,
ABD'nin Bangladeş ve Endonezya gibi geleneksel tedarikçilerden ithalatı
artarken, bazı ürünlerde Kamboçya, Burma, Ürdün ve Madagaskar gibi yeni
tedarikçiler ABD pazarına hamle yapmışlardır.
ABD'nin tüm dünyadan en fazla ithal ettiği konfeksiyon mamülleri,
sırasıyla iç çamaşırları, şort ve pantolonlar ve örma gömlek ve
bluzlerdir. Bu mamüller, ABD'de pantolon ve pamuklu örme üst giysiler
gibi günlük rahat giysilere (casualwear) yönelik tüketici taleplerinin
güçlü olduğunun da göstergesidir.
Yakın zamana kadar, iplikler ABD tekstil ve konfeksiyon ithalatının en
hızlı büyüyen kalemi olmuştur. Kumaşların toplam ABD ithalatındaki payı
miktar bazında %21 düzeyindedir ve önde gelen tedarikçiler arasında
yeralan İsrail, ABD-İsrail Serbest Ticaret Anlaşması'nın gümrüksüz ve
kotasız avantajını kullanarak ABD'ye kumaş ihracatında payını en fazla
arttıran ülke olmuştur. (%40 oranında artış) Konfeksiyon ithalatı ise
ABD'nin toplam tekstil ve konfeksiyon ithalatının miktar olarak
%49'unu, değer olarak %80'den fazlasını temsil etmektedir.
Türkiye'nin ABD'ye yaptığı tekstil ve konfeksiyon ihracatı artış
trendini sürdürmekle birlikte, ABD pazarının en hızlı büyüyen
konfeksiyon tedarikçileri Burma (%100'ün üzerinde artış) , Brezilya (
%112'nin üzerinde artış), Suriye ( %105 artış), Madagaskar ( %123
artış) ve Ürdün (%912 artış) olarak gözükmektedir.
• Madagaskar için kaydedilen gelişme Africa Büyüme ve Fırsatlar
Anlaşması'nın Lesotho, Kenya, Mairitus ve Güney Afrika gibi ülkelere de
gümrüksüz ve kotasız ithalat imkanı tanımasının,
• Ürdün için kaydedilen gelişme yine gümrüksüz ve kotasız üretime imkan veren Sınırlandırılmış Endüstriyel Bölgelerin;
• Burma için kaydedilen gelişme, rejimin yani Kamboçya'ya uygulanan kotalar dolayısıyla Burma'ya yönelinmesinin bir sonucudur.
11 Eylül 2001 tarihinde ABD'ye yönelik olarak gerçekleştirilen terörist
saldırının bütün piyasaları altüst etmesi ve mevcut savaş ortamının,
uluslararası ticaret ortamını olumsuz yönde etkilemesi kaçınılmaz gibi
görünmektedir.
Dünya ekonomisinin durgunlaşması paralelinde Japonya'da da perakende satış rakamları düşmektedir.
1998 yılına kadar Türk tekstil ve konfeksiyon mamüllerinin en fazla
ihraç edildiği pazarlar arasında yeralan Rusya Federasyonu, geçirmiş
olduğu ekonomik krizin etkilerini yavaş yavaş üzerinden atmaktadır.
2001 yılının ilk altı ayında ülke ekonomisinin beş önemli sektöründe (
tarım, sanayi, inşaat, ulaştırma, perakende satışlar) üretim artışının
%5,3 olduğu açıklanmıştır. Buna bağlı olarak Gayri Safi Yurtiçi
Hasıla'nın da %5 civarında artmış olması beklenmektedir.
Enflasyonda düşme eğilimi başlamıştır, yıl sonu itibariyle en fazla
%18-20 oranında olacağı tahmin edilmektedir. Enflasyona göre ayarlanmış
reel gelirlerde de %4,4 oranında artış olmuştur. Yine 2001 yılının ilk
altı ayında Rusya Federasyonu'nda perakende satışlar 2000 yılının ilk
altı ayına kıyasla %10 kadar artmıştır.
İhracat dolar bazında %4,4 oranında artarken, ithalat %18,1 oranında
artmıştır. Pamuklu kumaşlar, deri ayakkabılar, hazır giyim mamüller
ithalatı en fazla artan ürünler arasında yer almaktadır. Pamuklu
kumaşlarda ithalat artışı %150, deri ayakkabılarda ithalat artışı % 200
ve % hazır giyim mamüllerinde %150 olarak verilmektedir.
Diğer yandan, Rusya Federasyonu Ekonomik Gelişme ve Ticaret Bakanlığı
tarafından 2002-2004 yıllarını kapsayan bir Sosyo-ekonomik Kalkınma
Programı hazırlanmış ve Temmuz 2001 tarihinde Rusya Federasyonu
Hükümeti tarafından onaylanmıştır. Program, Rusya Federasyonu'nda
önümüzdeki dönemde ithalat ile kalkınma modelinin uygulamaya konmasını
, bu sebeple başta kur politikası olmak üzere ithalatı arttırıcı ve
yatırımı özendirici önlemler alınmasını, katma değeri düşük hammadde
ihracatının genel ihracat içindeki payının azaltılmasını öngörmektedir.