İçme Suyu Dezenfeksiyonu

Konu: İçme Suyu Dezenfeksiyonu C.tesi Kas. 21, 2009 10:19 pm

İçme suyu dezenfeksiyonunda kullanılacak yöntemler teknik ve ekonomik olarak su arıtma uygulamalarına uygun olmalıdır.
Klor dezenfeksiyonu ve gerektiğinde amonyak ilavesi, diğer yöntemlere
göre daha basittir ve işletmeye yönelik gereksinimleri ayrıntılı olarak
incelenmiş ve mekanizmaları tam olarak ortaya konabilmiştir. Klorla
dezenfeksiyon işlemi kapasitelerine bakılmaksızın tüm içme suyu arıtma
tesislerinde uygulanabilmektedir. Klor dışındaki yöntemlerle su
dezenfeksiyonu yapılan işletmelerde de acil durumlar için yedek
klorlama ekipmanı bulundurma zorunluluğu bulunmaktadır.

Klor suya genelde elementer klor (klor gazı), sodyum hipoklorür
solüsyonu (çamaşır suyu) veya katı kalsiyum hipoklorür şeklinde
uygulanmaktadır. Bu uygulamaların her biri suda serbest klor oluşumuna
neden olan uygulamalardır ve klorla dezenfeksiyon denildiğinde bu üç
uygulamadan birisi akla gelir.

Elementer klor en yaygın kullanılan klor formudur. Basınçlı tanklarda
sıvılaştırılmış gaz halinde taşınırlar ve depolanırlar. Arıtma
tesislerinde genelde ortalama 50 ve 75 kg.lık klor tankları kullanılır.
Çok büyük çaplı arıtma tesislerinde kullanılmak üzere 1 tonluk klor
tankları da üretilmektedir.

Sodyum hipoklorür veya çamaşır suyu sodyum hidrokside elementer klor
ilave edilerek üretilir. Sodyum hipoklorür solüsyonları genel olarak
%5-15 oranında klor içerir.

Kalsiyum hipoklorür genelde küçük kapasiteli su arıtma tesislerinde
kullanılan bir klor formudur. Beyaz ve katıdır. Yaklaşık %65 oranında
klor içerir. Ticari olarak granüler veya tablet şeklinde temin
edilebilir.

Yaygın olmamakla birlikte bazı işletmeler tarafından kullanılan
hipoklorür jeneratörleri tuzlu su ve klor kullanarak zayıf (~%0.
hipoklorür solüsyonları üretmektedir. Bu jeneratörler arıtma
tesislerinde bulunmakta ve taşıma ve depolama masraflarını düşürmeyi
hedeflemektedir.

Her bir klor formunun kendine özgü avantaj ve dezavantajları Tablo 5'de özetlenmiştir.

Elementer Klor

Avantajları:

- Klor formları içinde en ucuz olanıdır.

-Raf ömrü yoktur, yani sonsuza dek depolanabilir.

Dezavantajları

- Klor gazı tehlikeli bir gaz olduğundan kullanımı sırasında dikkatli olunmalı ve tecrübeli personel çalıştırılmalıdır.

Hipoklorür Solüsyonu

Avantajları:

- Elementer klora göre daha az zararlı ve daha az tehlikelidir.

- Çalışan personelin kısa süreli eğitimi yeterlidir.

Dezavantajları:

- Raf ömrü sınırlıdır.

- Suya katıldığında inorganik yan ürünler (klorat, klorür ve bromat) oluşabilir.

- Korozif etkisi fazladır ve bir çok kimyasala göre daha fazla özen gösterilmesi gerekir.

- Elementer klordan daha pahalıdır.

Kalsiyum Hipoklorür

Avantajları:

- Sodyum hipoklorürden daha dayanıklıdır ve raf ömrü daha uzundur.

- Çalışan personelin kısa süreli eğitimi yeterlidir.

Dezavantajları:

- Kullanım öncesi hazırlama aşamasında daha çok işlem gerektirir.

- Hazırlanan stok solüsyonlarda oluşabilen partiküller doz ayarlamasını güçleştirebilir.

- Elementer klordan daha pahalıdır.

- Yangın ve patlama tehlikesi olabilir.

- Suya katıldığında inorganik yan ürünler (klorat, klorür ve bromat) oluşabilir.

Zayıf Hipoklorür Solüsyonları

Avantajları:

- Depolanan ve taşınan kimyasal madde miktarında azalma meydana gelir.

Dezavantajları:

- Bakım ve idamesi daha zordur.

- Kurulum maliyeti yüksektir.

- İşletme maliyetleri genelde ticari hipoklorür solüsyonlarından yüksektir.

- Tuz miktar ve kalitesinin sürekli kontrolü gerekir.

- Üretilen zayıf hipoklorür solüsyonları nedeniyle suya daha fazla kimyasal madde verilir.

- Suda oluşan dezenfeksiyon yan ürünlerinin takibi zordur.

- Tüm sistemin kontrol ve yürütülmesi daha zor ve pahalıdır.

Yukarıda açıklanan klor formlardan başka klora dayalı diğer
dezenfeksiyon yöntemleri de içme ve kullanma sularının
dezenfeksiyonunda kullanılabilir. Bu dezenfektanlar kloraminler ve klor
dioksittir

Kloraminler belirli miktarlardaki klor ve amonyağın sulu ortamda
birleştirilmesi ile elde edilirler. Kloraminler klora göre daha güçsüz
olduklarından genelde primer dezenfektan olarak kullanılmazlar.
Kloraminlerin en önemli özelliklerinden birisi ortamda uzun süre
bozunmadan kalabilmeleridir. Bu nedenle kloraminler sıklıkla uzun
dağıtım şebekelerinde serbest klor ihtiyacını karşılamak üzere ikincil
(rezidüel) dezenfektan olarak kullanılırlar. Kloraminlerin diğer bir
tercih nedeni de dezenfeksiyon sonrasında oluşan yan ürünlerin
klorlamaya göre daha az olmasıdır. Yine tat ve koku giderici
özelliklerinden dolayı da tercih edilirler .

Klor dioksit (ClO2) arıtma tesislerinde kullanımdan hemen önce
hazırlanan bir dezenfektandır. Klor dioksit jeneratörlerinin bir çoğu
sodyum klorür ile elementer kloru kullanarak klor dioksit oluşturur.
Klor dioksit klora dayalı bir dezenfektan olmakla birlikte hemen tüm
özellikleri klordan farklıdır. Sıvı şekli sıvı içerisinde çözünmüş gaz
şeklindedir, çözünürlüğü pH'dan fazla etkilenmez, uçucu bir bileşiktir
ve içinde çözünmüş halde bulunduğu sıvıdan kolayca ayrılabilir. Güçlü
bir dezenfektan olmasının yanı sıra en çok tercih edilen oksidandır;
klor dioksit suya ilave edildiğinde oksidasyon özelliğine sahip bir yan
ürün oluşmasına neden olur .

Bazı tesislerde, filtrasyondan hemen önce klor ilave edilir ve kum
filtreleri dezenfeksiyon için bir tür temas havuzu olarak işlev görür.
Buna preklorinasyon veya predezenfeksiyon adı verilir. Bu işlemin
yapılmasında temel amaç; filtre, boru ve tanklarda biyolojik
tabakaların oluşumunu engelleyerek suda oluşabilecek kötü tat ve koku
sorununu çözmek, demir veya manganezi okside etmek veya dezenfeksiyon
için yeterli temas süresi sağlamaktır .

» Maden Suyu
» Pratik İngilizce SERVİS/YEME-İÇME (Serving)