Tristan ve İsolde Destanı

Tristan ve İsolde Destanı


Destan Hakkında

İlk defa 1210 yılında Gottfried von Strasburg tarafından derlenen Kelt
kökenli İngiliz destanı. Dünya edebiyatının en güzel destanlarından
biridir. Daha sonra 1300 yıllarında 3344 dizeyle Sir Tristram adıyla da
yazılmış fakat en önemli çalışmaları Sir Walter Scott yapmıştır.

Destanın İçeriği

Annesi Blanchefleur'le, babası Kral Rivalen'i kaybeden şovalye Tristan,
İngiltere Kralı olan amcası Marke'a yollanır. Şovalye ruhu taşıyan
cesur Tristan burada amcasının sempatisini ve güvenini kazanır.
Kral Marke (Marc Cornaouailles), İrlanda Kralının kızı Altın Saçlı
İsolde ile evlenmek ister. Bu siyasi evliliğe aracılık etmesi amacıyla
şovalye Tristan'ı yollar.

Siyasi evliliğinden haberdar edilen İsolde buna karşı çıkmaz fakat
müstakbel kocasının kendisine aşık olmasını da ister. Bunun için
büyücüler bir iksir hazırlarlar.
İsolde bu iksirin başkalarının ele geçmemesi için onu en yakın arkadaşı
Brangane'e verir. Kadın bunu bir şarap şişesine boşaltır.
İngiltere'ye deniz ötesi yolculuk başlar. Gemide Brangane'nin
yanlarından ayrıldığı bir vakitte, İsolde'yi korumak ve ona moral
vermek amacıyla yanında bulunan Tristan, ona şarap ikram etmek ister.
Şarap bulamayınca Brangane'nin çantasındaki şişeyi fark eder. Bunun bir
Aşk İksiri olduğunu bilmeyen Tristan bundan bir kadeh İsolde'ye de
verir. İşte ünlü aşkları bu şekilde başlamıştır. İçeri giren Brangane
bunu fark eder fakat artık elinden bir şey gelmez. İsolde Tristan'a
vurulmuştur.
Hayatlarının tehlikeye girmemesi için bu aşk gizli tutulur. Tristan ve İsolde gizli gizli buluşmaya başlarlar.
Onlar buluşurken bazı dedikodular İsolde'nin kocası Kral Marke'a
ulaşır. Kral onların buluştuğu göl kıyısını öğrenir ve oraya gizlice
saklanır. İsolde ve Tristan orada buluşurlar fakat ağaçların arasındaki
gölgeyi farkedince doğaçlama bir tiyatro oynamaya başlarlar. İsolde
Tristran'a bu şekilde Kral ile olan evliliklerinin tehlikeye
girebileceğini, kem göz taşıyanların bunu yanlış anlayabileceğini
söyler. Kral bunu duyunca vicdan azabından kahrolur ve onlara daha iyi
davranmaya başlar.
Dedikodular gittikçe artmaktadır ve bunlar Kralın içindeki şüpheleri
körüklemektedirler. Kral en sonunda ikisinden sarayı terketmelerini
rica eder. İkisi sarayı terk edip bir ormana girerler. Ormanda geceyi
geçirmek için bir mağara bulurlar ve orada uyurlar. Onları takip eden
gözcüler mağarayı krala haber verirler ve kral mağaraya gizlice girer.
Gördüklerine inanamamıştır çünkü Tristan ve İsolde ayrı yerlerde
yatıyorlar ve aralarında bir kılıç duruyordur. Yatan iki kişinin
arasına konan kılıç orada namusu sembol etmektedir. Kral bunun üzerine
onları saraya tekrar davet eder. Törenle saraya yerleşirler.
Bu gizli buluşmalar devam ediyor, birçok köylü de onları görüyordur. En
sonunda kral kendisi de bunları fark eder ve öfkeyle cezalandırır.
Korkunç son gelmiştir. Tristan ve İsolde ayrı ülkelere sürgüne gönderilirler.
Strasburg'un derlemesi burada bitmektedir. Buraya kadar yazılan bölüm yirmi iki bin dizeden oluşmaktadır.

Destanın sonu hakkındaki anlatılar

Bu konuda birçok farklı anlatı vardır. Bunlardan en çok anlatılanı
kralın Tristan ve İsolde'yi sürgünde de rahat bırakmayıp zehirletmek
istemesi, Tristan'ın zehirlenmesi fakat İsolde'nin kurtulmasıdır.
İsolde hikâyeye göre Tristan ölmek üzere iken yanına gelir fakat
Tristan onu göremeden ölmüştür. İsolde onun yanında ölür.
Diğer bir anlatıya göre Tristan sürgünde iken evlenmiş fakat yeni
karısı onun sönmeyen aşkını öğrenmiştir. Tristan İsolde'yi yanına
çağırmış, gemisine beyaz yelken çekmesini dilemiştir. Bunu da duyan
karısı Tristan'ı zehirlemiş, ufukta bir gemi gören Tristan'a onun kara
yelkenli olduğunu söylemiş ve Tristan son nefesini vermiştir. Beyaz
yelkenli gemi gelince İsolde Tristan'ı ölü bulmuş ve o da onun yanında
can vermiştir. Bunu duyan Kral pişman olmuş ve ikisine bir mezar
yaptırmıştır.
Sir Walter Scott'un da ayrı bir son yazdığı biliniyor.

Destanın Kökeni Hakkındaki Araştırmalar

Keltik destanın birçok hikâyeden etkilendiği bilinmektedir.

• Pers Destanı Visu Ramin
  
• Ovid'in Aridiane Narkosta hikâyesi
  
• Kral Arthur ve Kutsal Kase hikâyeleri
  

Tristan efsanesinin baş kahramanı ve sevgilisinin isimleri.
Lancelot ve Guinevere ya da Aragorn ve Arwen ikililerine
benzetilmektedir.

Diğer Dillerdeki Versiyonlar

Fransa

Fransız Marie de France bu hikâyeyi Chevrefoil adıyla Fransızcaya
empoze etmiştir. Başka bir düzenleme de Tristan et Iseult adındadır.

İskandinavya

Tristrams kvæði, Saga Af Tristram ok Ísodd adıyla düzenlemiştir.

Almanya

Tristan adıyla 130 dizelik bir şiir Viyana Ulusal Kütüphanesinde bulunmaktadır.

İspanya

"Carta enviada por Hiseo la Brunda a Tristán; Respuesta de Tristán"
adıyla iki hayali aşık arasındaki mektuplaşma biçiminde yayınlanmıştır.
Ayrıca Cervantes Saavedra'nın Don Kişot adlı eserinde "Tristan ve Iseo" şeklinde, bu hikâyeye telmih yapılır.

İtalya

İtalya'da oldukça popüler olan destan aşağıdaki isimlerle yayınlanmıştır:

1. Cantari di Tristano
   
2. Due Tristani
   
3. Quando Tristano e Lancielotto combattiero al petrone di Merlino
   
4. Ultime impresse e morte Tristano
   
5. Vendetta che fe messer Lanzelloto de la Morte di Mister Tristano
   
6. Tavola Ritonda
   
7. Tristano Panciaticchiano
   
8. Tristano Riccardiano
   
9. Tristano Veneto
   

Belarus

Povest Trychane adıyla 1560 yılında düzenlenmiştir.

Hakkında Bestelenmiş Müzikler

1. Richard
   Wagner Tristan ve İsolde üç perdelik opera bestesi vardır. Bu beste
   ünlü filozof Friedrich Nietzsche tarafından çok beğenilmiştir.
   
2. Celtic Odyssey adlı grubun destanla aynı ismi taşıyan albümleri vardır.
   

Hakkında Çekilmiş Filimler

2006 Yapımı Tristan and Isolde adını taşıyan Kevin Reynolds filmi.

• Yapım Yılı: 2006
  

Süre: 125 dk Gösterim Tarihi: 2006 Oyuncular

• James Franco -- Tristan
  
• Sophia Myles -- Isolde
  
• Rufus Sewell -- Lord Marke
  
• David O'Hara -- Kral Donnchadh
  
• Henry Cavill -- Melot
  

Yönetmen Kevin Reynolds Senarist Dean Georgaris