Linux - Ağ Araçları

Linux uzerindeki ag araclari
================================================== ==========
Bu dokuman Linux uzerindeki bazi ag araclarini anlatmaktadir.
Anlatim ile birlikte konu ile iliskili komut ornekleri verilmistir.
Dokumanin kullanilmasindan dogabilecek sistem aksakliklari, veri
kaybi ya da herhangi bir sorundan dolayi yazar veya yayimlanmis
oldugu site sorumlu tutulamaz. Dokuman, bu konuda yol gostermek icin
hazirlanmis olup basli basina bir kaynak degildir.
================================================== ==========

Linux uzerindeki ag araclari

Bir bilgisayar kullaniyoruz, internete giriyoruz ya da kendi
agimizda calisiyoruz. Bir makine uzerinde bile bulunsak uzaktaki
makinelerle devamli etkilesime giriyoruz. Belki de cok kullanicili
bir sistem uzerindeyiz ve bizden baska bircok kullanici var. Kimdir
bu kullanicilar ? Herhangi bir kullanici ile nasil iletisim kurarim ?
Uzaktaki bir sisteme nasil baglanirim ?.. gibi sorularinizin cevabi
icin gerekli araclari Linux, kullanimlarini ise bu dokuman sagliyor
sizlere...

Linux, cok cesitli ag araclari yardimiyla aginizdaki diger
sistemler hakkinda bilgi elde etmenizi, baska sistemlere erismenizi
ve diger kullanicilarla dogrudan iletisime gecmenizi saglar. Ben,
bu dokumanda bu araclardan bazilarinin ne ise yaradiklarini ve nasil
kullanildiklarini basit bir sekilde anlatacagim. Gelelim sihirli
komutlarimiza...

ping :

Bu komut uzaktaki bir sistemin calisir durumda olup olmadigini
kontrol etmek icin kullanilir. Basit bir kullanim icin kontrol
etmek istediginiz sistemin host'unu bu komuta arguman olarak
verebilirsiniz.

$ ping localhost
$ ping ftp.redhat.com

Bu komut kullanimi sonucunda ekraninizda, belirtmis oldugunuz
host'a yollanan paketlerin istatistigini gorursunuz. Kac paket
yollanmis, kaci host tarafindan kabul gormus, paket kaybi
orani(%), paketlerin ag uzerinde gecirmis oldugu zaman gibi
bilgiler listelenir. Bilgi almayi durdurmak icin CTRL+C tus
kombinasyonunu kullanabilirsiniz.

$ ping -c 10 localhost

Bu sekil kullanimda ise localhost'a 10 adet icmp paketi
yollanacaktir.

# ping -f localhost

Bu kullanim seklinde ise siz ping islemini CTRL+C ile kesene
kadar hizli bir sekilde host'a flood yapilacaktir. Vermis
oldugumuz -f parametresi sadece super user kullanimina aciktir

ping komutunun bircok kullanim sekli vardir. Bunlar hakkinda
ayrintili bilgi icin man sayfalarina goz atiniz.

Eger ping komutuna ait denemeler yaparsaniz 3 tip sonucla
karsilasabilirsiniz. Bunlardan birincisi belirtmis oldugunuz
host'un ayakta olup olmadigini ogrenmeniz, ikincisi host'un
tanimsiz oldugu ve ucuncusu ise ekrana hicbir ileti gelmemesi
durumudur.

$ ping localhost <----- Bu her zaman gecerli bir kullanimdir.

$ ping hebele.lubele.org <----- Bu host tanimli olmayabilir.

Eger ucuncu durum olusmussa, host makine icmp echo'larini
ignore ediyor demektir.

finger :

Bu komut ile agimizdaki diger kullanicilar hakkinda bilgi
aliriz. Kullanicilarin sisteme bagli olup olmadiklari, posta
alip almadiklarini ogrenebiliriz. Ayrica finger komutu ile bir
kullanicinin kabugunun turunu, en son baglanti zamanini, ana
dizinlerinin tam yolunu da ogrenebiliriz. Kullanicinin home
dizinindeki .plan dosyasi mevcut ise bu dosyanin icerigini
gorebiliriz. .plan dosyasi kullanicinin diger kullanicilara
gostermek istedigi bilgileri yazdigi dosyadir.

$ finger wulfgar

seklinde kullanilir. finger komutuna birkac parametre
verebiliriz. Bunlardan -s parametresi ile kullanicinin gercek
adi, calistigi terminal, sistemle son olarak etkilesime
girdiginden beri gecen sure, giris zamani, ofis konumu ve ofis
telefoun gibi bilgilere ulasabiliyoruz. Genellikle finger
komutunu parametresiz olarak ve sonra -s parametresi ile
kullanmak bize gerekli bilgileri vermektedir. finger komutuna
ait daha ayrintili bilgi icin man sayfalarina goz atiniz.

who :

Sistemle etkilesime giren kullanicilari gosterir. Bu komut
ile sistemdeki kullanicilar listelenir, nereden baglandiklari
ve ne kadar sureyle bagli olduklari gosterilir. Karsiniza
bilgilerin ayrinti seviyesini belirtmenizi saglayan ve agda
ya da yerel bir sistemde calismasi gereken birkac parametre
vardir. Bu parametrelerden -q, sistemde bulunan kullanicilari
ve toplam kullanici sayisini gosterir.

$ who
$ who -q

who komutunun diger kullanim sekilleri icin "who --help", daha
ayrintili bilgi icin "man who" komutlarini kullaniniz.

host :

Bu komut ile aginiza bagli uzaktaki bir sistemin ag adresi
bilgisine ulasabiliyoruz. Bu bilgi genellikle sistemin IP
adresi, alan ismi, alan ismi takma adlari ve posta sunucusu
ogelerini icerir. Bu bilgilerin tumu aginizdaki alan ismi
sunucusundan elde edilir. Internet icin bu islem, internet
uzerinden baglanabileceginiz tum sistemleri kapsar.

host komutu ,uzaktaki bir sistemin IP adresini elde etmeniz
icin kullanabileceginiz etkili bir yontemdir. Sistemin IP
adresine sahipseniz, host komutunu kullanarak bu sistemin
alan isminin ne oldugunu ogrenebilirsiniz.

$ host www.slackware.com
$ host 212.256.0.9

seklinde kullanilabilir.

telnet :

Ag uzerindeki baska bir sisteme uzaktan erismek icin
kullanilir. Burada soz konusu olan sistem sizin yerel aginiz
olabilecegi gibi internet'e bagli herhangi bir sistem de
olabilir. telnet, herhangi bir sisteme sanki kendi
terminalinizden baglaniyormussunuz gibi is gorur.

$ telnet wizard.blizzard.net

gibi bir kullanim ile baglantinizi yapabilirsiniz ya da

$ telnet
telnet> open wizard.blizzard.net
Connected to wizard.blizzard.net
login:

seklinde baglanti kurabilirsiniz. Bu komutlari girdikten sonra
oturum acma asamalari goruntulenir. Bu asamalari atlamak icin

$ telnet wizard.blizzard.net -l wulfgar

seklinde bir komut satiri kullanabilirsiniz. Istenen bir sifre
varsa onu girmelisiniz. Sistem uzerindeki hesabiniza
baglanirsiniz ve herhangi bir komut girebilirsiniz. Linux
uzerinde komut satiri $ olarak, UNIX uzerinde ise % olarak
goruntulenecektir. Sistemde isiniz bittigi zaman oturumunuzu
kapatmaniz gerekmektedir. Bunun icin "quit" yaziniz.

telnet'e ait kullanim secenekleri icin "telnet help", daha
ayrintili bilgi icin "man telnet" yaziniz.

Uzak erisim komutlari

Bu komutlar, intranet gibi kucuk aglar icin tasarlanmistir. Bunlar
bir sistem uzerinde bulunan bir hesaba baglanmaniza ve bir sistemden
diger bir sisteme dosya kopyalamaniza imkan verirler. Uzak erisim
komutlarinin cogu internet programlarina benzer.

rwho :

Bu komut who ile ayni isi gorur ve aginizda bulunan her bir
sistemde o anda calismakta olan kullanicilari goruntuler.

ruptime :

Bu komut aginizda bulunan her bir sistem hakkinda bilgi verir.
ruptime ile bir sistemin calisir durumda olup olmadigini, ne
kadar zamandir calistigini ya da calismadigini, sistem
uzerindeki kullanici sayisini ve son 5,10,15 dakikadaki
ortalama sistem yukunu gosterir.

rlogin :

Bu komuta arguman olarak baska bir sistem adini verdiginiz
zaman sizi o sisteme baglar ve oturum acma islemini baslatir.
Buradaki oturum acma islemi biraz farklidir. Bu komut,
kullanicidan acilacak oturumun adini istemez. Yerel sistemdeki
kullanici adiniz ile uzak sistemdeki kullanici adinin ayni
oldugunu varsayarak o isimle oturum acar. Eger diger sistemde
farkli bir isimle oturum acacaksaniz;

$ rlogin sistem_adi -l kullanici_adi

seklinde kullanabilirsiniz.

rcp :

Yerel ve uzak sistemler arasinda dosya kopyalama islemleri
yapmaya yarar.

$ rcp wulfgar:linuxdocs docs

Bu komut orneginde, wulfgar adli bir sistem uzerindeki
linuxdocs adli dosyayi kendi sistemimize docs adi ile
kopyaliyoruz. Eger dizinleri kopyalayacaksak -r parametresi
ile birlikte kullanmaliyiz. Kendi sistemimizden diger sisteme
bir dizin kopyalamak icin;

$ rcp -r dizin_adi sistem_adi:dizin_adi

seklinde bir kullanim sozkonusu olacaktir.

rsh :

rsh komutu ile diger sistem uzerinde herhangi bir linux
komutunu calistirabilir ve sonuclari kendi sistemimizde
goruntuleyebiliriz.

$ rsh wulfgar chmod +x /bin/bagla

Yukaridaki kullanim seklinde wulfgar adli sistemde
"chmod +x /bin/bagla" komutunu calistirdik.

Onceden belirttigim gibi rsh komutu ile calistirdigimiz
komutlarin ciktilari bizim makinemizde goruntulenecektir.

$ rsh wulfgar ls /home/wulfgar > liste

seklinde bir kullanim sonucunda wulfgar'in ev dizininin
icerigini listeleyen liste adli dosya kendi sistemimizde
olusturulacaktir.

$ rsh wulfgar ls /home/wulfgar | lpr

komutunu kullanirsak wulfgar'in ev dizininin listesi yerel
yazicimiza yollanacaktir.

Eger yonlendirme karakterlerini tirnak (') isaretleri
icerisine alirsak yonlendirme islemi uzak sistem icin
gecerli olacaktir.

$ rsh wulfgar ls /home/wulfgar '|' lpr

Bu kullanim sekli ile bilgiler uzak sistemin yazicisina
yollanacaktir.