Deniz Hukuku

Deniz Hukuku

Denizde gemilerin seyrüseferi ile ilgili risk ve sorunların ortaya çıkardığı hukuk dalıdır.

Deniz Hukukunun Bölümleri:
1- Deniz Kamu Hukuku
2- Deniz Özel Hukuku
a- Deniz Devletler Özel Hukuku
b- Deniz Ticaret Hukuku: Deniz seyrüseferi özel hukuk alanında esas olarak kazanç amacı ile yapıldığından bu konu ile uğraşan hukuk dalıdır. Bu hukuktan dolayı doğan anlaşmazlıklar ticaret mahkemelerinde görülür.

Konular:
1- Türk Deniz Hukuku
a- 6762 sayılı Türk ticaret kanunu: Bu kanunun ilk düzenlenmesi 1808 tarihli Fransa ticaret kanunundan alınmıştır. Daha sonra 1929 yılında 1897 tarihli Alman ticaret kanunundan düzenlemeler yapılmıştır. Günümüze kadar çeşitli değişikliklerle güncellenmiştir.
2- Kabotaj Kanunu: 19 Nisan 1926 tarih ve 815 sayılı Türkiye denizlerinde nakliyat-ı bahriye (kabotaj) ve limanlarla kara suları dahilinde ticaret hakkındaki kanun ile Türk kıyılarında kabotaj hakkı.

Bu kanun ile öngörülmüş olan esaslar şunlardır;

1- Kabotaj hakkı bir devletin kendi karasuları içerisinde deniz ticareti yapabilme yetkisini ve hakkını sadece kendi vatandaşlarına ve kendi bayrağını taşıyan gemilere vermesidir.
2- Türkiye karasularında, limanda yada limanlar arası yük ve yolcu taşıması çekme kılavuzluk ve ne şekilde olursa olsun her türlü liman hizmetlerini ancak Türk bayrağı taşıyan gemiler tarafından yapılır.
3- Yabancı gemiler ise, yolcu ve yük taşımayı ve çekmeyi yalnız Türk limanlarından yabancı limanlara yada yabancı limanlardan Türk limanlarına doğru yapabilirler.
4- Kabotaj kanununun 3. maddesinde, karasularımızda Türk vatandaşlarının tekelinde olan ve yabancıların yapmasına izin verilmeyen işleri saymıştır.
5- Kabotaj kanununun 4. maddesi gereğince, hükümet geçici olarak yabancı kurtarma gemilerinin çalışmalarına ve Türk kurtarma gemilerinde yabancı uzman, kaptan veya gemi adamlarının çalıştırılabilmelerine izin verilmelidir.

Deniz İş Kanunu:


Deniz iş kanununda ;
- Gemi sahibine veya kendisinin olmayan bir gemiyi kendi adına ve hesabına işleten kimseye işveren denir.
- Bir hizmet için gemide çalışan kaptan, zabit, tayfa ve diğer elemanlara gemi adamı denir.
- Gemiyi sevk ve idare eden kimseye veya zorunlu sebeplerden görevi başında bulunmaması halinde ama vekalet eden kimseye kaptan denir.
- Kaptan veya işveren adına ve hesabına harekeden yetkili olan kimseye işveren vekili denir.


Geminin Tanımı Ve Unsurları

Tanım: Deniz ticaret kanununa göre bir geminin tahsis edildiği amaca uygun olarak kullanılması, denizde hareket etme olanağı bulunan pek küçük olmayan her türlü tekne gemi sayılır.
Unsurlar:
- İnşa amacına uygun şekilde çalıştırılmalı
- Suyun altında ve üstünde hareket etme yeteneği bulunmalı
- Pek küçük olmamalı
- Denizde serbestçe hareket edebilmeli

Geminin Tamamlayıcı Parçaları

Mütemmim Cüzüleri: Geminin tamamlayıcı kısımları geminin ayrılmaz parçaları niteliğindedir. Örneğin; makine, kazan dairesi, dümen donanım, pervane gibi.
Geminin Takımları (teferruat): Geminin işletilmesi muhafazası veya gemiden yararlanılması için daimi olarak tahsis edilen veya takılan veya gemi ile birleştirilen ve aynı zamanda gemiden kolayca ayrılabilen eşyadır. Örneğin; deniz haritaları, zincir, seyir cihazları, demir gibi.

Geminin Bireyselliği İle İlgili Unsurlar
1- Geminin adı: Geminin ilk Türk maliki gemiye istediği adı verebilir ancak verilen ad karışıklığa sebep olmamalıdır. Sicile kayıtlı bir geminin adı bordalarının her iki tarafına ve ayrıca bağlama limanı ile birlikte arkasına silinmez, bozulmaz ve okunaklı harflerle yazılmalıdır.
2- Geminin bağlama limanı: Bir gemiye ait seferlerin yönetildiği liman geminin bağlama limanıdır.
3- Geminin tonajı: Bir geminin tonajının iki anlamı vardır. Birincisi geminin iç kapasitesi, ikincisi ise geminin ağırlığıdır.
4- Geminin sınıflandırılması: Bir geminin sınıf ve değerinin tespiti uluslar arası kuruluşlar tarafından verilir.

Geminin Seyrüseferi İle İlgili Belgeleri

1- Geminin tasdiknamesi ve bayrak şahadetnamesi: Gemi tasdiknamesi ve bayrak şahadetnamesi gemi sicil kaydının bir örneği olup, geminin Türk bayrağını çekme hakkına sahip olduğunu gösteren belgedir. Bu belgeler mutlaka gemide bulunmalıdır.
2- Ölçme belgesi: Ticaret gemilerinde bulunması mecburi bu belge geminin büyüklüğünü ve ebadını gösterir.
3- Denize elverişlilik belgesi: Tekne, makine, kazan ve genel donanım gibi esas kısımları bakımından (tümüyle anormal tehlikeler hariç) deniz tehlikelerine karşı koyabilecek durumda olan bir gemi kabul edilir ve böyle bir gemiye verilen belgeye de denize elverişlilik belgesi denir.
4- Yola elverişlilik belgesi: Denize elverişli olan gemi teşkilatı, yükleme durumu, yakıtı, kumanyası, gemi adamlarının yeterliği ve sayısı bakımından yapacağı yolculuğun tehlikelerine karşı koyabilmek için gerekli vasıflara haiz bulunduğu takdirde yola elverişli gemi olarak kabul edilir ve böyle bir gemiye verilen belgeye de yola elverişlilik belgesi denir. Bu belgeye uygulamada izin kağıdı da denilmektedir.
5- Emniyet belgesi: Milletler arası denizde can emniyeti sözleşmesine (solas) göre uluslar arası sefer yapan gemilerden yolcu gemilerinin sözleşmedeki teçhizat ve özellikleri taşımaları ve teçhizat emniyet belgesi almaları ayrıca bu gemilerde sözleşmedeki vasıfları telsiz telefon var ise bir telsiz telefon emniyet belgesi ayrıca inşa emniyet belgesinin gemilerde bulundurulmaları gerekmektedir.
6- Sağlık patenti: Bir Türk limanından diğer Türk limanına veya yabancı bir limandan bir Türk limanına yolculuk yapan her gemi hareket ettiği limandan gemiden bulaşıcı hastalık bulunmadığını gösteren bir sağlık patent esi almakla yükümlüdür. Yetkili makam sahil sıhhiye teşkilatıdır. Sağlık patent esi geminin hareketinden önce 48 saat içinde verilmelidir.
7- Gemi adamları yeterlilik belgeleri: Sefere çıkmak isteyen her gemide yeterli sayı ve ehliyette gemi adamı bulunması gerekmektedir. Gemi adamlarının yeterliliği yeterlilik belgesi ehliyetname ve gemi cüzdanı ile ispat edilir.
8- Denizde çatışmayı önleme tüzüğü: Her Türk gemisinde denizde çatışmayı önleme tüzüğü bulunması gerekmelidir. Bu madde hükmü, Türk donanmasına bağlı harp ve yardımcı gemilerine ve Türk limanlarına gelen, bu limanlardan çıkan ve Türk karasularında seyreden yabancı bayraklı gemilere de uygulanır.
9- Ücret ödeme defteri: Her gemide noterce onaylı bir ücret ödeme defteri tutulması gerekmektedir.
10- Gemi jurnali: Liman içinde yolculuk yapan küçük gemiler hariç her gemide gemi jurnalinin tutulması zorunludur. Gemi jurnali, kaptan veya kaptanın kontrolünde 2. kaptan veya yine kaptanın kontrolünde başka bir gemi adamı tarafından tutulur.
11- Manifesto ve hamule defteri: Gemide bulunan bütün yükün cins ve miktarını gösteren listeye manifesto denir. Dış seferlerde çalışan gemilerde yükle ilişkin manifesto veya onun yerine düzenlenen hamule defterinin gemide bulunması gereklidir. Manifesto kaptan veya acentası tarafından imzalanır.

Geminin Diğer Belgeleri

1- İlgili class kuruluşundan alınan ‘tekne ve makine class belgeleri’, ‘uluslar arası yükleme sınırı belgesi’, ‘geminin yük donanım belgesi’ ve ‘geminin hububat yükleme talimatı ve stabilite ‘, ‘uluslar arası deniz kirliliğini önleme belgesi’.
2- Ulaştırma bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş istasyonlarca verilen ‘ can salları test belgesi’


Türk Bayrağı Çekme Hakkı

1- Gerçek kişiye ait gemilerin mülkiyetinin tamamının Türk vatandaşlarına ait olması gerekmektedir.
2- Şirketlere ait gemiler, şirketi yöneten ve temsil edenlerin çoğunluğunun Türk vatandaşı olmak ve şirket sözleşmesine göre az çoğunluğunun Türklerde bulunmak şirket devrinin yönetim kurulu içinde bağlı bulunmak şartı ile Türk bayrağı çekebilir.
3- Şirketlere ait gemilerin donatanlarının yarısından fazlası Türk olmak ve gemi müdürünün de Türk vatandaşı olması şartı ile Türk bayrağı çekebilir.

Türklere Ait Gemilere Yabancı Bayrak Çekilmesi

Gerçek veya tüzel kişilere ait geminin Türk gemisine sahip olma koşulları bulunmayan bir kişiye en az 1 yıl süreyle bu kişi adına gemi işletmesinin bırakılmış olması gerekir. Bu durumda mal sahibinin isteği üzerine ulaştırma bakanlığı en fazla 2 yıl süre ile yabancı bayrak çekmesine o ülkenin kanunları el verdiğince çekilir.

Yabancı Geminin Türk Bayrağı Çekebilme Hakkı

Türk gemisine sahip olma hakkı bulunan kişiler hesabınca yabancı geminin en az 1 yıl süre ile çalışmadan malikinin isteği üzerine ülke kanunlarının el verdiği ölçüde ulaştırma bakanlığı tarafından en fazla 2 yıl Türk bayrağı çekme hakkı elde eder.

Gemi Sicili: Gemilerin kaydedildiği kütüğe denir. Gemi sicilleri liman başkanlığı kadrosunda çalışan sicil memurları tarafından o yerin asliye hukuk mahkemesinin gözetiminde tutulur ve bağlı bulunduğu liman sicil dairesince tescillenir.

Gemi Sicilinin Fonksiyonları1- Aleniyet: Gemi sicilleri resmi olup herkese açıktır.
2- Aynı hakların tescili ve karine: Gemi sicilinde malik olarak görünen kimse geminin sahibi olarak kabul edilir. Gemi siciline lehiz ipotek veya başka bir hak tescil edilmiş kimse aksi sabit oluncaya kadar hak sahibi olarak değerlendirilir.

Gemi Siciline Tescil


Bütün gemiler tescil edilmezler tescil edilmesi gereken gemiler kanunen tescili mümkün olmalı Türk bayrağı çekme hakkına sahip olmalı ve yabancı bir devlet siciline kayıtlı olmamalıdır. Genel olarak gemi sicili tescili iki başlıkta toplanabilir.

1- Tescili mümkün olmayan gemiler: Donanmaya ait savaş gemileri yardımcı gemiler ve kamu hizmetine ayrılmış olan gemiler veya diğer tüzel kişilere ait gemiler tescil olamazlar.
2- Tescili mümkün olan gemiler: İki gruba ayrılabilirler.
a: Tescili zorunlu gemiler: 18 gross ton ve daha büyük gemiler
b: Tescili isteğe bağlı gemiler: 18 gross ton’ dan küçük tescili mümkün olan ticaret gemileri

Gemi Siciline Kayıt Edilen Hususlar
1- Geminin adı
2- Bağlama limanı
3- Tanıtma işareti
4- Geminin sahibi
5- Hangi yolla kazanıldığı
6- Gemi üzerindeki ipotek veya hak sahiplerinin ad soyadları
7- Sicil numarası
8- Yapımında kullanılan ana malzeme
9- Yapıldığı yer ve yıl
10- Resmi ölçme sonucu gücü
11- Türk bayrağı çekmesi ve esas nedenler
12- Donatma iştiraki söz konusu ise varsa gemi müdürü




Gemilerin Sicilinden Silinmesi

1- Re’sen silinme: Gemi siciline tescili mümkün olmayan bir gemi sicile tescil edilmiş olup veya geminin kurtarılamayacak şekilde olup battığı, onarım kabul etmez duruma geldiği veya Türk bayrağını çekme hakkını kaybettiği sicil memurları tarafından tespit edilirse önce ilgilileri bildirime davet eder. Verilen sürede itiraz olmaz ise yada yapılan itirazlar mahkemede haklı görülmez ise geminin kaydı sicilden silinir.
2- İsteğe bağlı silinme
A: Tescili zorunlu olan gemilerin sicilden silinmesi: Türk bayrağını çekme hakkını kaybetme durumlarında gemi sicilden tamamen silinir.
B: Tescili isteğe bağlı gemiler: Bu gemiler gemi sahiplerinin istekleri üzerine herhangi bir neden istenmeksizin sicilden silinirler.

Geminin İşletilmesi


Donatan: Geminin sahibidir
Donatanın unsurları: Donatanın üç unsuru vardır;
1- Mülkiyet hakkı: Bir geminin maliki olması gerekir.
2- Geminin deniz ticaretinde kullanılması: Geminin deniz ticaretinde işletilmek üzere kazanç elde etmek amacıyla tahsis edilmesi gerekir.
3- Kendi adına işletme: Geminin deniz ticaretinde kendi adına işletilmesi gerekir.

İşleten: Kendisinin olmayan bir gemiyi kendi deniz ticaretinde bizzat veya kaptan vasıtasıyla kullanan kişilere işleten denir. İşletenin iki unsuru vardır.
1- Geminin başkalarına ait olması
2- Geminin deniz ticaretinde kullanılması

Taşıyan: Belirli bir ücret karşılığında eşya taşımayı üstlenen kişiye taşıyan denir. Taşıyan aynı zamanda donatan olacağı gibi taşıyan ve donatanda ayrı ayrı olabilir.

Donatanın Sorumluluğu

Donatan kendi iş ve eylemlerinden yasalar gereğince her zaman sorumludur ve bu sorumluluk sınırsızdır. Donatan gemi adamlarının birinin vazifesini yaparken işlediği kusurdan dolayı üçüncü şahıslara verdiği zarardan dolayı sorumludur.

Sınırlı Sorumluluk Halleri

Donatanın sorumluluğu gemi, gemi ve navlunun ve navlun yerine geçen belgeler ile sınırlıdır. Sınırlı sorumluluk halleri;
A- Türk ticaret kanunu’na olacağın vekaleti değil sırf kaptan sıfatı ile sahip bulunduğu yasal yetkiye dayanarak yaptığı bütün işlemlerden doğmuş hallerinde donatan gemi ve navlun ile sorumludur.
B- Alacağın donatan tarafından dedilmiş yerine getirilmesi kaptana düşen bir sözleşmenin yerine getirilmediği durumlarda donatan borcun tamamen gemi ve navluna sorumludur.

Donatanın Sınırsız Sorumluluk Halleri

1- Kaptanın yasal yetkilerine dayanarak yaptığı sözleşmenin gereği gibi yerine getirilmediğinde ve burada donatanın kusuru var ise yapılan bu işlemlerde donatan sınırsız sorumludur.
2- Donatan mukaveleyi imzalamış aynı zamanda garanti etmiş ise mukavelenin gereğini yerine getirilmemesi durumunda sorumluluk gemi ve navlun ile sınırlanmayıp sınırsız sorumsuzluğa ulaşır.
3- Donatan gemi adamlarının hizmet ve iş sözleşmelerinden doğan olacaklardan dolayı sınırsız sorumludur.
4- Donatan deniz kirlenmesi nedeni ile doğan sorumluluğu çevre kanunu gereğince sınırsızdır.




Kaptan

Gemiyi sevk eden ve yöneten kimsedir. Üzerine düşen sözleşmelerin yerine getirilmesinden tedbirli bir şekilde hareket etmeye ve bu yapmış olduğu hareketin sonuçlarından sorumludur.

Görev Ve Yetkileri
1- Denize çıkmadan önce geminin denize ve yola elverişli bulunmasını sağlar.
2- Yükleme ve boşaltma araçlarının amacına uygun durumda bulunması, istifin uygun şekilde yapılmasını kontrol eder.
3- Yüke ait belgelerin gemide bulunup bulunmadığını kontrol eder.
4- Gemi hazır olunca hemen yola çıkar, gemide oluşabilecek hastalık veya diğer nedenlerden dolayı geminin yola çıkmasını engelleyince donatan ile bağlantı kurarak gereken önlemler alınır.
5- Yükleme ve boşaltma bitinceye kadar acil olmadıkça gemiden ayrılmamalı böyle bir durumda işi bitirecek birine vekaleti bırakmalıdır.
6- Gemi jurnalinin tutulmasını sağlamalıdır.
7- Denizde rastladığı kazazedeyi düşmanı dahi olsa kurtarmalı ve yardım etmelidir.
8- Yolculuk sırasında oluşan kazazedelerde geminin veya yükün uğradığı hasarlara ilişkin ilk limanda mahkemeye başvurarak deniz raporu almakla zorunludur.
9- Hangi ülkede bulunuyor ise o ülke mevduatına uygun hareket etmelidir.
10- Kendisinin harp kaçağı olduğu bilinen malı yüklemede doğan zararı tazminle zorunludur.

Navlun Sözleşmeleri

Carter Sözleşmesi: Geminin tamamını veya bir kısmını veya emniyetli bir yerini taşıtana tahsis ederek eşyayı denizde taşıma taahhüdüdür.
Kırkambar Sözleşmesi: Parça mal olan eşyayı denizde taşıma sözleşmesidir.

Navlun Sözleşmesinin Unsurları

1- Taşıma gemi ile yapılmalıdır.
2- Taşıma deniz yoluyla yapılmalıdır, nehir ve göller kapsam dışıdır.
3- Deniz yoluyla eşya taşımak söz konusudur. Yolcu taşıma navlun sözleşmesi dışındadır.
4- Deniz yoluyla taşıma navlun karşılığında olmalıdır.

Navlun Sözleşmesinin İlgilileri

1- Taşıtan: Ödeyeceği navlun karşılığında eşyayı taşıması talebinde bulunmak.
2- Taşıyan: Ücret karşılığında deniz yoluyla eşya taşımayı üstlenendir.
3- Donatan: Gemisini deniz ticaretinde kullanan kimsedir.
4- Yükleten: Eşyayı gemiye getiren yükleyen kimsedir.
5- Gönderilen: Varma limanında yükü teslim alan kişidir.
6- Gemi işletme müteahhidi: Kendisine ait olmayan gemiyi deniz ticaretinde kullanan kimsedir.
7- Broker: Sözleşmenin yapılabilmesi için tarafları bir araya getiren bunun karşılığında komisyon alan kişidir.

Navlun Sözleşme Türleri

1- Carter Sözleşmesi (charter parti) türleri:
A- Bare Boat sözleşmesi: Gemi personelsiz olarak belirli ücret karşılığında teçhizatı ile birlikte belirli bir süre kiralanır.
B- Demise carter sözleşmesi: Donatanın gemiyi bütün sözleşme süresince kullanmaya elverişli bir halde bulundurma yükümlülüğü bulunmamaktadır.
C- Zaman üzerinde carter sözleşmesi: Donatan time charter emrine yalnız gemi teçhizatına değil ayrıca kaptan ve gemi adamlarına belirli bir zaman tahsis eder.
D- Yolculuk üzerine Carter sözleşmesi: Yolculuk üzerine Carter da geminin bir veya birkaç yolculuk için tamamen veya kısmen personeli ile birlikte tahsisi söz konusudur.
2- Kırk ambar sözleşmesi: Parça ve belirli eşyanın denizde navlun karşılığında taşınmasıdır.


Booking Note Ve Konşimento

Booking Note: Gemi içerisinde yer rezervasyonunu sağlamak için yapılan aynı zamanda taşıma koşullarını içeren bir ön antlaşmadır.

Konşimento: Yükün gemi ile taşındığını ve teslim alındığını ve varma limanından hak sahibi kişiye aynen teslim edileceğine dair taahhüdü içeren ve yükü temsil eden belgedir. Yükletenin talebi üzerine taşıyan veya onun adına kaptan veya şirket tarafından düzenlenir.

Manifesto: Gemideki yüklerle ilgili konşimentoların tahliye limanlarına göre sıra ile yazıldığı listedir. Manifesto acentelere, liman işletmesine ve gümrüğe verilmek üzere gemideki yük ile ilgili bilgi verir. Yolculuk sırasında gemide bulundurulur. Gemide ne tür yük olduğunu nereden nereye taşındığını gösterir.

Konşimentonun Hukuki Fonksiyonları

1. Yükün taşınmak üzere taşıyan tarafından teslim alındığını belgeler.
2. Konşimento kıymetli evraktır.
3. Taşıyan ve gönderilen arasındaki hukuki ilişkilerde konşimento esas alınır.
4. Konşimentonun şenh koyma durumları . . . . . . . . . . . . .

Temiz Konşimento: Temsil ettiği yükün değeri üstünde şüpheye yer vermemesi, yükletenin beyanları üzerinde herhangi bir şenhin bulunması durumunda hazırlanmış olan konşimentodur.

Konşimento Çeşitleri

1. Tesellüm ve Yükleme Konşimentoları: Yükün taşınmak üzere teslim alındığını gösteren konşimentoya tesellüm konşimentosu denir, yükün gemiye yüklendiğini gösteren konşimentoya ise yükleme konşimentosu denir. Tesellüm konşimentosuna malların ne zaman ve hangi gemiye yüklenmiş olduğuna dair şenh verildiği takdirde tesellüm konşimentosu olarak kabul edilir.
2. Nâma, Emre, Hamiline yazılı Konşimentolar
3. Kolektif: Yükleten aynı zamanda taşıyandır.
4. Grup Konşimento: Birçok malın grup halinde tek bir konşimento ile taşınması amacını sağlar.
Yükleme Ve Boşaltma

Yükleme Geri ve Yükleme Limanı: Navlun sözleşmelerinde yükleme limanı belirli bir liman olarak gösterilebileceği gibi taşıtan tarafından daha sonra tercihe göre birçok liman olarak da gösterilebilir. Bu limanlar tabii liman dahi olabilir

Yükleme Masrafları: Sözleşme yükleme nizamları ve bunlar yoksa mahalli teamüller ile aksi tayin edilmedikçe eşyanın gemiye kadar taşıma masrafı taşıtana, yükleme masrafı ise taşıyana aittir.(TTK)

Yüklenecek Eşyanın Bildirimi: Taşıtan ile yükleten eşyanın ölçü sayı ve tartısı ile ilgili markaları hakkında taşıyana doğru beyanda bulunmalıdır. Yanlış beyanda bulunan taşıtan veya yükleten kusura var ise taşıyana veya gönderilene, gemi adamlarına yolculara doğru beyan vermemesinden dolayı doğacak zararlardan sorumludur.
Tehlikeli eşyanın gemiye yüklenmesi durumunda bu eşyalar gemiyi veya diğer malları tehlikeye sokarsa sokacak durumda ise kaptan bu eşyayı karaya çıkarmaya veya acil durumlarda denize atmaya yetkilidir. Şayet eşya gemide alıkonulursa yükleme yerinde veya yükleme sırasında bu tür eşyalar için alınan en yüksek navlunu talep eder.

Çarter Sözleşmesinde Süreler

1. Starya: Taşınanın eşyanın yüklenmesi için kanunen beklemek zorunda olduğu süredir. Starya süresinin başlayabilmesi için şu şartlar gerçekleşmelidir.

A= Geminin yükleme limanına varması
B= Geminin yüklemeye hazır olması
C= Hazırlık bildirimi
D= Starya süresinde günler iş günü olarak tespit edilir ve hesaplanır bu süre için aksi kararlaştırılmadıkça ücret talep edilmez.

2. Sürastarya Süresi: Starya süresinin bitiminden sonra başlayan ve taraflarca kararlaştırılan ek bekleme süresidir. Bu süre için taşıyan taşıtana ücret öder.

Yükleme ve Boşaltmada Hazırlanan Belgeler

1. Süreler ile İlgili Düzenlenen Belgeler:

A= Hazırlık mektubu (kaptan tarafından hazırlanır)
B= Olaylar tutanağı (yük ile ilgili şahısların karşılıklı imzaladıkları yükleme ve boşaltma zamanlarını gösteren belgedir)
C= Zaman çizelgesi (starya ve sürastaryanın hesaplanmasını sağlayan cetveldir)
2. Yük ile ilgili Düzenlenen Belgeler

A= Yükleme Ordinosu: Yük listesidir. Yüklenmek üzere taşıyana teslim edilen yük için düzenlenen belgedir. Kaptan buna göre yükleme yapar.
B= Kargo Raporu: Yükleme ve boşaltma sırasında sayım denetim ve gözetim yapan puantörlerce tutulan kayıtlara göre yükleme ve boşaltma sonunda liman idaresine teslim edilen belgedir.
C= Boşatma Ordinosu: Teslim ordinosu


Çarpmanın Unsurları

1. İki veya daha fazla gemi arasında çarpma: İki geminin seyrüseferde bulunması zorunlu olmayıp demirde yatan veya havuzda bulunan geminin arasında da çarpma meydana gelebilir.
2. Gemilerin Birbirinin Hizmetinde Bulunmaması: Çarpışan gemiler birbirinden bağımsız ve ayrı olması gerekir. Yani römorkörün çektiği gemi ile meydana gelen çarpışma çarpma olmaz.
3. Fiilen Veya Hükmen Bir Çarpmanın Mevcut Olması Ve Fiilen Bir Zararın Doğması: Birbiri ile çarpışan gemilerin fiilen birbirlerine dokunması sonucu bir zararın meydana gelmiş olması veya hükmen yani bir geminin manevra yapmak veya yapmamak veya nizamlara uymamak süretile bir başka gemiye veya gemide bulunan can veya mallara fiilen çatma olmaksızın zarar vermesi gerekir.


Çatmanın Çeşitleri

1- Kusursuz Çatma: Çatmanın umulmayan bir hal veya mücbir sebepten veya neden ileri geldiği anlaşılmadığı hallerde ortada bir kusursuz çatma mevcuttur.
2- Bir Tarafın Kusuru İle Çatma: Bir tarafın kusuru ile çatmada, kusurlu geminin donatanı meydana gelen çatma dolayısıyla meydana gelen zararı tazmine mecburdur.
3- Müşterek Kusurlu Çatma: Müşterek kusurlu çatmada mala gelen zararlardan dolayı çatışan gemilerin donatanları gemilerin kusuru oranında sorumludur. Cana gelen zararlardan yani ölüm veya yaralanma veya sağlığının bozulmasında doğan zararlarda ise çatışan gemilerin donatanları zarar görenlere karşı müteselsile sorumludur.


Kurtarma Ve Yardım


Bir deniz tehkikesi ile karşı karşıya olan ve kendi imkanları ile bundan kurtulamayan bir geminin veya yükünün üçüncü bir şahıs veya bir başka gemi tarafından kurtarılarak veya yardım edilerek faydalı netice olarak tanımlanmaktadır.
Kurtarılan veya kurtaran tarafların düzenledikleri kurtarma yardım sözleşmesi belli bir şekle bağlı değildir. Şartları istekleri gibi düzenleyebilirler. Genellikle gemi ve kurtarma işleri ile uğraşan şirketler şartlarını özel formlar şeklinde hazırlamışlardır.

Kurtarma Ve Yardımın Unsurları
Tehlike: Denizde ortaya çıkan ve gemi adamlarının dışarıdan yardım görmeden kendi imkanları ile karşı koyamayacakları geminin veya yükün zayi olmasına ve çok ağır bir şekilde hasara uğramasına neden olan olaydır.
Kurtarma ve Yardım Hizmetleri: Gemi veya yükün kurtarılması işlemidir.
Kurtarma Ve Yardım Hizmetinin Kaptanın Mâkul Ve Açık Karşı Koymasına Karşı Olmaması: Kaptanın diğer geminin yardım talebini istememesine karşın diğer geminin yapmış olduğu yardım karşılığında ücret isteyemez. Fakat kaptanın karşı koyma durumu haksız ise ücret talep edilir.
Faydalı Netice: Kurtarma ve yardım ücretinin hak kazanılması için tehlike içinde bulunan tehlike ve yük başarı ile kurtarılmış ve faydalı sonuç alınmış gerekmektedir. Kurtarma başarısız ise ücret talep edilemez.

Kurtarma Ve Yardım Ücreti

Kurtarma ve yardım ücretine hak kazanılması için taraflar arasında bir sözleşmeye gerek yoktur. Faydalı neticenin bulunması ücretin kazanılması için yeterlidir. Ücret belirlenirken hak gözetilerek belirlenir. Ücret sözleşme ile belirlenmiş ise kurtarılan gemi donatanın ve yük sahiplerinin bu ücreti ödemesi gereklidir. Ödenen ücret emniyet altına alınan veya kurtarılan şeylerin hiçbir şekilde değerinin üzerine çıkamaz.

Müşterek Avarya

Deniz yolculuğu sırasında gemi ve yükün müşterek selameti için göze alınan zarar ve masrafların yolculuk ile çıkarlarla orantılı biçimde gemi yük ve navlun ile bilgililer arasında müştereken paylaşmasına denir.

Unsurları:
1. Tehlike: Gemi ve yükü birlikte tehdit etmesi gerekir.
2. Fedakarlık: Gemi yükün tehlikeden korunması amacıyla olağanüstü bir fedakarlık ve masrafın yapılmış olması gerekir.
3. Fedakarlığın Mâkul Olması: Yapılan masrafın makul ölçüler içerisinde olması gerekir.
4. Faydalı Netice: Yapılacak masrafın sonucunda faydalı bir sonuç çıkması gerekir.

Müşterek Avarya Halleri
1- Yük ve sair enin denize atılması
2- Geminin bilerek karaya oturması
3- Gemide yangın söndürme
4- Geminin hafifletilmesi
5- Geminin yüzdürülmesi
6- Yakıt yerine gemi malzemesinin gereçlerinin ve yükün kullanılması
7- Barınma masrafları
8- Geçici onarım masrafları
9- Gemiye ve yüke gelen zararlar
10- Para avansları


Dispeç: Müşterek avarya paylaşılmasını tespit eden rapor veya belgedir.

Gemi Ve Yük Alacaklısı Hakları

Gemi alacaklısı hakkı geminin işletilmesinden doğan alacak hakkı olup hak sahibine ipotekli alacaklarda dahil diğer tüm alacaklardan önce alacağını donatanın deniz servetinden tahsil etmesine imkân veren imtiyazlı ve kanuni rehin hakkıdır.
Gemi alacaklısı hakkının özellikleri şu şekilde sıralanabilir:
1. Kanuni bir rehin hakkıdır
2. Gemi ve navlun yerine geçen değerler kapsanır
3. Çeşitli yolculuklardan aynen hizmet sözleşmesi altında yapılmışlarsa gemi adamlarının bu sözleşmeden doğan alacakları açısından önceki yolculukları da kapsar.
4. İmtiyazlı bir rehin hakkıdır. Bunun için diğer bütün haklardan önce gelir.
5. Gemi alacaklısı hakkı ticaret gemileri dışındaki diğer gemileri de kapsar.
6. Gemi alacaklarının rehin hakları anapara ile birlikte faizi, primini, ve masraflarını temin eder.

Gemi Alacaklısı Hakkını Doğuran Haller Ve Aralarındaki Sıra

1. Gemi icra yoluyla satılmış ise son limandaki bekçilik ve muhafaza giderleri
2. Gemi seyrüseferi liman ve resimler, şamandıra, fener, liman paraları
3. Gemi adamlarının hizmet ve iş sözleşmesinden doğan alacaklar
4. Kılavuz kurtarma yardım ücretleri
5. Geminin müşterek avaryaya katılma borçları
6. Kaptanın kanuni yetkisine dayanarak yaptığı kredi işlerinden doğan alacaklar
7. Taşıyanın yük ve barajı sözleşmeye uygun olarak teslimatı yerine getirememesinden doğan alacaklar.
8. Kaptanın sırf kaptan sıfatıyla sahip olduğu yetkiyi kullanarak yapmış olduğu işlemlerde sözleşmenin yerine getirilmemesinde doğan alacaklar
9. Gemi adamlarının birinin kusurundan dolayı ortaya çıkan alacaklar
10. İşçilerin sigorta giderlerinin donatandan talep edeceği alacaklar

Gemi Alacaklısı Hakkının Öncelikli Halleri Şunlardır;
1. Bekçilik ve muhafaza masrafları
2. Son yolculuğa ait olacak masraflar
3. İşçi sigortaları kurumunun alacakları en sondadır
4. Gemi adamlarının iş sözleşmelerinden doğan alacakları

Aynı Seferde Doğan Alacaklar Şu Şekilde Sıralanabilir
1. Geminin seyrüsefer ve liman resimleri
2. Gemi adamlarının sözleşmesinden doğan haller
3. Kılavuz ücretleri, kurtarma, yardım, fidye masrafları, müşterek avarya borçları, kaptanın deniz ödüncü ve kredi işlemlerinden doğan alacaklar
4. Yük ve bagajın teslim edilmemesinden doğan veya hasarlı yüklerin ortaya çıkardığı borçlar sözleşmeye uygun olmayan taşımadan ortaya çıkan alacaklar
5. Kaptan veya gemi adamlarının kusurundan doğan alacaklar

Yük Alacaklısı Hakkı

Yük üzerinde kanuni ve imtiyazlı bir rehin hakkıdır.
Yük alacaklısı hakkını doğuran haller şunlardır;

1. Taşıyan bir navlun sözleşmesi gereğince doğan (navlun sürastarya ücreti, gümrük resmi gibi) alacakların söz konusu olması halinde yük üzerinde rehin hakkı vardır.
2. Yük karşılık gösterilerek deniz ödüncü alınması halinde sözleşmeden doğan yük üzerinde rehin hakkı vardır.
3. Kurtarma ve yardım masrafları ile ücretinden dolayı alacaklının emniyet altına alınan veya kurtarılan yük üzerinde rehin hakkı mevcuttur.

Yük Alacakları Öncelik Sırası Şu Şekilde Sıralanabilir;
1. Taşıyanın navlun sözleşmesinden doğan alacakları bütün yük alacaklılarından sonra gelir
2. Navlun alacağı dışındaki yük alacakları arasında ise sonra doğan öncekine tercih edilir.

Gemi Alacaklısı Hakkının Sona Ermesi

Yük alacaklısı hakkı, yükün cebri icra yolu ile satılması veya yükün iyi niyetli üçüncü kişilere geçmesi veya yükün gönderilenin elinde bulunduğu sürece 30 gün içinde mahkemeye müracaat edilmesi halinde sona erer.
Yük alacaklısı hakkını sona erdiren bir diğer sebep ise zamanaşımıdır. Taşıyanın navlun sözleşmesinden doğan alacaklarından, deniz ödüncü ve müşterek avarya garame payından doğan yük alacaklısı hakları için zamanaşımı süresi 1 yıl ve kurtarma ve yardım masrafları ile ücretinden doğan yük alacaklısı hakları için zamanaşımı süresi ise 2 yıldır.


Deniz Sigortaları

Bu sözleşme sigortacı ve sigortalının karşılıklı ve birbirine uygun beyanlarını açıklamalarını ve sözleşmenin esaslı noktalarından anlaşmalarının sağlanması ile kurulur. Tarafların hak ve borçları sigorta poliçesinin düzenlemesi ile ilgili yazılı olarak düzenlenir.
Deniz sigortalarında sigorta ettirilebilen menfaatler TTK’ nın 1340’ıncı maddesinde 9 bend olarak sıralanır.
1. Gemi
2. Yapılmakta olan gemi
3. Navlun ve yolcu taşıma ücretinden doğan alacaklar
4. Yük
5. Deniz ödüncü paraları
6. Müşterek ve hususi avarya paralarıyla ödetilmesi gerekli olan gemi, navlun, yolcu taşıma ücreti veya yükün karşılık teşkil ettiği alacaklar
7. Yükün gönderileceği yere ulaşmasıyla elde edilen kâr
8. Kazanılacak komisyon
9. Sigortacının üzerine aldığı riziko

Deniz Rizikoları

İler,de gerçekleşmesi muhtemel ve zarar veya başka uygun olmayan hal ve ihtiyaçları doğuran bir olaydır. Deniz sigortalarında herhangi bir aksi kararlaştırılmadıkça gemi veya yükün taşınması sırasında sigortanın devamlı süresince karşılaştığı bütün rizikolar yüklenenindir.
Sigortacının üstlendiği rizikolardan başlıcaları şunlardır;

1. Su alma, karaya oturma, parçalanma, yanma, batma, yangın, patlama, yıldırım, zelzele, buz hasarına uğrama gibi doğal olaylardan doğabilecek hasarlar.
2. Harp ve kamu tasarrufundan doğabilecek rizikolar
3. Sigortalının uzun olmaksızın 3. şahsın talebi üzerine ihtiyati haciz veya ihtiyatı tedbir konulur.
4. Hırsızlık ile deniz haydutluğu, yağma ve diğer zorbalık rizikosu
5. Yolculuğun devamı için sigorta ettirilen malların deniz ödüncüne göre rehin tutmak veya satmak veya kullanmak gibi rizikolar
6. Sigorta ettirilmiş şey için zarar doğması suretine gemi adamlarının yolsuzluğu veya kusuru rizikosu
7. Gemilerin çatması rizikosu